Ιερός Ναός Ευαγγελίστριας Μαρκοπούλου

Μονόχωρος θολωτός μεταβυζαντινός ναός με στοιχεία διακόσμησης και μεταγενέστερο ξυλόστεγο νάρθηκα, του έτους 1874. Δε διασώζει τοιχογραφίες. Πανηγυρίζει την 25η Μαρτίου, του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.

Γενικά
Ο ναός της Ευαγγελίστριας βρίσκεται κοντά στο ανατολικό όριο της πόλης, επί της ομώνυμης οδού, 800 μέτρα από την κεντρική πλατεία Μαρκοπούλου. Η εκκλησία βρίσκεται μέσα σε ένα μεγάλο ιδιόκτητο κλειστό περίβολο, με φροντισμένη διαμόρφωση, ελαιόδεντρα, πεύκα και φυτά, με παλιά κτίσματα και χαρακτηριστικά αγροικίας. Στη βορειοδυτική γωνία του περιβόλου βρίσκεται η κατοικία των ιδιοκτητών, ενώ ένας βορινός υψηλός παλαιός μαντρότοιχος κάνει την εκκλησία αθέατη από το δρόμο.

Η Παναγία η Ευαγγελίστρια είναι μία μονόχωρη θολωτή βασιλική των ύστερων μεταβυζαντινών χρόνων (19ος αιώνας), με αμφικλινή κεραμωτή στέγη και μικρή σχετικά κυλινδρική κόγχη Ιερού, που γίνεται επίπεδη στο μέσο του τόξου. Η αψίδα έχει ένα μικρό πολεμιστροειδές άνοιγμα στο μέσο της και οδοντωτή διακόσμηση πάνα από το άνοιγμα και στη βάση των κεραμιδιών. Ακριβώς πάνω από την αψίδα υπάρχει δεύτερο παρόμοιο φωτιστικό άνοιγμα.

Στο δυτικό μέρος έχει προστεθεί νάρθηκας, ξυλόστεγος, που στην πρόσοψη του έχει διπλή τοξωτή είσοδο (δίβηλο), αρχικά ανοικτή, που στηρίζεται σε αρράβδωτο κίονα, όπως ο Άγιος Δημήτριος Ντάγλα. Αργότερα τα ανοίγματα κλείστηκαν και κατασκευάστηκαν οι δύο θύρες. Ανάμεσα στα δύο τόξα υπάρχει επιγραφή που αναφέρει τον κτήτορα (Μήτρος Ηλίας) και την ημερομηνία κατασκευής, το 1874.

Η ημερομηνία αυτή δε δηλώνει την οικοδόμηση του ναού αλλά την κατασκευή του νάρθηκα και πιθανά κάποιες επισκευές στο ναό. Πιθανότατα ο ναός κτίστηκε κάποια χρόνια νωρίτερα πάνω σε παλιότερο κατεστραμμένο ναό και αργότερα προστέθηκε ο νάρθηκας όπως μπορεί κανείς να συμπεράνει και από τη διαφορετική οροφή, θολωτός ο κυρίως ναός, ξυλόστεγος ο νάρθηκας. Πάντως οι κάτοικοι έχουν την άποψη ότι ιδρυτής του ναού είναι ο Μήτρος Ηλίας και τον έκτισε το 1874 (1).

Η πρόσοψη φέρει όμορφες οδοντωτές διακοσμήσεις και στρογγυλό φεγγίτη στο αέτωμα, κάτω από το καμπαναριό. Οδοντωτές διακοσμήσεις και στρογγυλός φεγγίτης υπάρχει στην Αγία Τριάδα και στον Άγιο Θωμά Κερατέας, που είναι και αυτοί νεώτερα κτίσματα του 1900 περίπου.

Η Πρόσοψη είναι η μοναδική πλευρά που είναι επιχρισμένη, ενώ ο υπόλοιπος ναός είναι ασοβάτιστος οικοδομημένος από εγχώριους λίθους στους οποίους έχουν προστεθεί πολλά παλιά ορθογωνισμένα λιθάρια, για να διαμορφώσουν τις γωνίες και τα ανοίγματα. Όσον αφορά τα ανοίγματα εκτός από τα πολεμιστροειδή της ανατολικής πλευράς, υπάρχουν νοτίως μια στενή πόρτα, στο τέλος του κυρίως ναού και από ένα παράθυρο στη νότια και βόρεια πλευρά στη μέση του. Οι πλευρικές θύρες εξυπηρετούσαν κυρίως θρησκευτικές, λειτουργικές και κλιματολογικές ανάγκες. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας από τις πλευρικές θύρες έμπαιναν οι γυναίκες (1).

Σε επαφή με την ανατολική πλευρά υπάρχει λίθινο οικοδόμημα με δύο τάφους εκ των οποίων ο ένας ανήκει στον κτήτορα Μήτρο Ηλία, του οποίου τα οστά σήμερα έχουν εντοιχιστεί στο νάρθηκα.

Το εσωτερικό του ναού δεν έχει να παρουσιάσει κάποια ιδιαίτερη αγιογράφηση. Το τέμπλο είναι κτιστό ενώ το δάπεδο του Ιερού διασώζει την παλαιά πλακόστρωση από ακανόνιστες γκρίζες πλάκες.

Ο περίβολος του ναού είναι κλειστός καθόσον είναι ιδιόκτητος και για την επίσκεψη του χρειάζεται η άδεια των ιδιοκτητών. Ανήκει στην ενορία του Αγίου Ιωάννου. Πανηγυρίζει στις 25 Μαρτίου του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου με πανηγυρικό εσπερινό και Θεία Λειτουργία.

Βιβλιογραφία:
(1) Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Εκκλησίες, Τοιχογραφίες, Πορεία στο Χρόνο, αρχιμανδρίτου Ελευθερίου-Ειρηνάρχου Θεοδώρου, Αθήνα 1994, σ. 115