Ιερός Ναός Αγίου Σπυρίδωνος Πόρτο Ράφτη Μαρκοπούλου

Μονόχωρος θολωτός κεραμοσκεπής ναός της μεταβυζαντινής εποχής, κτισμένος πάνω στα ερείπια παλαιότερου χριστιανικού ναού. Δε διασώζονται τοιχογραφίες. Πανηγυρίζει στις 12 Δεκεμβρίου, του Αγίου Σπυρίδωνος.

Γενικά
Το εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνος βρίσκεται στη βόρεια άκρη του κόλπου του Πόρτο Ράφτη, στο τέλος της παραλιακής Λεωφόρου Γρέγου.

Όπως και ο ομώνυμος ναός του Αγίου Σπυρίδωνα στην Αρτέμιδα, είναι κτισμένος δίπλα στη θάλασσα, στη βάση του «σκάει το κύμα». Η φυσική ομορφιά του περιβάλλοντος προσδίδει στο εκκλησάκι μια ιδιαίτερη γραφικότητα και αναδύει αισθήματα αγαλλίασης που η παρουσία του ναού τα συνδέει με το θρησκευτικό συναίσθημα. Λίγο πιο πέρα στις παρυφές του όρους Περατή, βρίσκεται η νεκρόπολις της αρχαίας Στειρίας, ενός από τους 168 «Κλεισθένιους Δήμους» που συναποτέλεσαν την Αθηναϊκή επικράτεια κατά την εποχή της κοσμοκρατορίας των Αθηνών.

Ο ναός είναι κτισμένος πάνω στα ερείπια παλαιότερου χριστιανικού ναού, μεγαλυτέρων διαστάσεων, που καταστράφηκε από άγνωστη αιτία και του οποίου τα θεμέλια σώζονται στη δυτική πλευρά. Αν ο παλαιότερος ναός δεν ήταν θύμα της θάλασσας, ήταν πιθανότατα ένα από τα πολλά θύματα των ληστοπειρατών ή των Τούρκων, όπως και οι γειτονικοί ναοί της Αγίας Κυριακής και της Αγίας Μαρίνας που, λόγω της πλεονεκτικής θέσης τους δίπλα στη θάλασσα, ήταν ευάλωτοι στις επιδρομές των εισβολέων.

Ο ναός είναι μια ανακαινισμένη μονόκλιτη βασιλική των μεταβυζαντινών χρόνων, με τη συνηθισμένη στην περιοχή εσωτερική καμάρα που εξωτερικά διαμορφώνεται σε αμφικλινή κεραμοσκέπαστη στέγη. Στην κορυφή της στέγης, πάνω από την είσοδο, υπάρχει το μικρό καμπαναριό με το σταυρό, παρόμοιο με αυτό του παραπλήσιου ναού του Αγίου Νικολάου. Ανατολικά ο ναός καταλήγει σε ημιεξαγωνική κόγχη Ιερού με το συνηθισμένο, για τους ναούς της εποχής αυτής, στενό παραθυράκι. Οι διαστάσεις του ναού είναι 5.75 x 11.90 μ. περίπου χωρίς την κόγχη. Στο νότιο τοίχο υπάρχουν τα δύο νεώτερα παράθυρα και στο βόρειο τοίχο η πόρτα και το παράθυρο , που εισάγουν στο εσωτερικό του ναού επαρκή φυσικό φωτισμό. Βλέπουμε ότι η δεύτερη είσοδος βρίσκεται στη βόρεια πλευρά, όπως συμβαίνει και σε άλλους ναούς στο Μαρκόπουλο της ίδιας εποχής ενώ σε άλλες περιοχές (π.χ. Παιανία) όταν υπάρχει δεύτερη είσοδος τοποθετείται στη νότια πλευρά του ναού. Και αυτός ο ναΐσκος, όπως ο Άγιος Νικόλαος, μπορεί να χρονολογηθεί, από τα τυπολογικά του στοιχεία, στη δεύτερη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Στο εσωτερικό, τα τρία χαμηλά τυφλά τόξα σε κάθε μια από τις μακρές πλευρές, είναι αρκετά μικρότερα από αυτά που έχουμε συναντήσει σε άλλους ναούς. Στην οροφή υπάρχουν δύο ψηλά τόξα υποστήριξης της καμάρας (σφενδόνια) με μικρή κρέμαση. Το τέμπλο είναι κτιστό με δύο εισόδους στο Άγιο Βήμα.

Τοιχογραφίες στο ναό δε σώζονται.

Ο ναός είναι σήμερα ανοικτός για τον επισκέπτη και ανήκει στην ενορία του Αγίου Νικολάου. Πανηγυρίζει στις 12 Δεκεμβρίου του Αγίου Σπυρίδωνος με πανηγυρικό εσπερινό και Θεία Λειτουργία.

Βιβλιογραφία:
(1) Μαρκόπουλο Μεσογαίας, Εκκλησίες, Τοιχογραφίες, Πορεία στο Χρόνο, αρχιμανδρίτου Ελευθερίου-Ειρηνάρχου Θεοδώρου, Αθήνα 1994, σ. 146