Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη Χρυσόστομου Παιανίας

 

Μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναΐσκος του 1700 περίπου. Tο έτος 1963 το εκκλησάκι επισκευάστηκε. Κοσμείται στο εσωτερικό με τοιχογραφίες του έτους 1750, που καθαρίστηκαν στην επισκευή. Πανηγυρίζει στις 13 Νοεμβρίου, μνήμην τού Αγίου Ιωάννου τού Χρυσοστόμου και στις 27 Ιανουαρίου ημέρα ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου.

Γενικά
Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου βρίσκεται στην οδό Κων. Μπέλλου, Ν.Α. του λόφου «Καμάρθι», κοντά στην οδό Αναπαύσεως που οδηγεί προς το κοιμητήριο Παιανίας.

Πρόκειται για ένα μονόχωρο ναΐσκο, με δίκλιτη στέγη από κεραμίδια, κοντά σε περιοχή κατοικιών, μέσα στον πευκόφυτο καταπράσινο λόφο. Οι διαστάσεις του είναι 5.20 x 9.50 μ. περίπου, και η κόγχη του ιερού ημιεξάγωνη με ένα στενό παράθυρο τύπου πολεμίστρας. Το εσωτερικό του είναι καμαροσκέπαστο και κοσμείται με ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του έτους 1750, βάσει επιγραφής που υπάρχει πάνω από την Ωραία Πύλη.

Ανήκει στους πρώιμους μεταβυζαντινούς χρόνους. Η εκκλησία κτίστηκε ανάμεσα στα έτη 1691-1715, για να καλύψει τις ανάγκες των πρώτων κατοίκων του χωριού, όταν αυτοί έφυγαν από την περιοχή του Άη Θανάση, οπότε έγινε ο Άγιος Ιωάννης ο καθεδρικός ναός (από το 1720 έως το 1836).

Το έτος 1963 το εκκλησάκι επισκευάστηκε γιατί κινδύνευε με κατάρρευση και ο αγιογραφικός του διάκοσμος καθαρίστηκε.

Το παρεκκλήσιο ανήκει στην ενορία της εκκλησίας «Γέννηση Χριστού» . Πανηγυρίζει με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία κατά την ημέρα εορτής του Αγίου (13 Νοεμβρίου) και κατά την ανακομιδή των λειψάνων του Αγίου (27 Ιανουαρίου).

Στο παρελθόν υπάρχει μια ασάφεια ως προς τον τιμώμενο Άγιο. Από το 1923, γνωρίζουμε ότι τιμάται στη μνήμη του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Πράγματι, σε τοιχογραφία νοτίως του τέμπλου υπάρχει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Όμως παλιότερα, στα τέλη της Τουρκοκρατίας, καταγράφεται σαν παρεκκλή¬σι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του οποίου επίσης υπάρχει τοιχογραφία στο τέμπλο, πλάι στο Χριστό, όπως είναι σύνηθες. Αν δεν πρόκειται για λάθος καταγραφή, είναι πιθανό παλιότερα να τιμότανε η μνήμη και των δύο Αγίων. Και πιθανά να συσχετίζεται με τη διάλυση της Μο¬νής του Αγίου Ιωάννη του Κυνηγού. Όταν μετά τη διάλυση της Μονής το 19ο αιώνα, η λειτουργία του καθολικού της Μονής πέρασε στην ευθύνη των κληρικών του Λιοπεσιού, η γιορτή του Προδρόμου ίσως γινόταν πλέον στο μοναστήρι και στο χωριό γιορ¬ταζόταν μόνον η γιορτή του Χρυσοστόμου (2).

Παλιότερα το εξωτερικό της εκκλησίας ήταν βαμμένο με φαρδιές οριζόντιες λωρίδες, με εναλλαγή χρώματος κεραμιδιού και χρυσαφιού, κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ήταν βαμμένος παλιότερα ο Άγιος Γεώργιος Κόχλα και είναι σήμερα βαμμένη η Αγία Τριάδα στο Αγγελήσι του Μαρκόπουλου. Με παρόμοιο τρόπο είναι βαμμένες και οι εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής και Αγίας Θέκλας στο Μαρκόπουλο παρόλο που στις τελευταίες οι αποχρώσεις έχουν ξεθωριάσει . Δεν είναι γνωστό αν αυτό έχει καμιά συμβολική σημασία και γιατί έγινε ειδικά και μόνο σ' αυτές τις εκκλησίες κι όχι σε άλλες.

Βιβλιογραφία:
(1) «Ιστορία της Παιανίας και των ανατολικά του Υμηττού περιοχών», εκδ. 1973, του ιατρού Γεωργίου Δ. Χατζησωτηρίου

(2) «Παιανικά Μελετήματα», Συμβολή, Παιανία 1987, Κώστας Ν. Πρίφτης, σελ. 134