Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου Παιανίας

Ναός σταυροειδής με τρούλλο της μεταβυζαντινής εποχής, κτισμένος ίσως στη θέση παλιότερου ναού. Το εκκλησάκι κτίστηκε ή επισκευάστηκε το 1885 περίπου. Πανηγυρίζει στις 26 Οκτωβρίου, μνήμην τού Αγίου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλύτου.

Γενικά
O ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται δίπλα από το Δημοσθένειο Λύκειο Παιανίας, κοντά στην οδό Αναπαύσεως που οδηγεί προς το κοιμητήριο Παιανίας.

Είναι ένα όμορφο εκκλησάκι, στην πλαγιά του λόφου, με διαμορφωμένη πρόσβαση, μέσα σε καταπράσινο περιβάλλον, που απετέλεσε το παλιό κοιμητήριο της Παιανίας, από το 1886 έως το 1963, οπότε το κοιμητήριο μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στους Αγίους Θεοδώρους.

Το εσωτερικό του μικρό και κατανυκτικό, με τοιχογραφίες και διάκοσμο που αποπνέουν απλότητα και λαϊκότητα.

Το εκκλησάκι είναι σήμερα ανοιχτό και προσβάσιμο στους επισκέπτες. Ανήκει στην ενορία της εκκλησίας «Γέννηση Χριστού». Πανηγυρίζει την ημέρα εορτής του Αγίου (26 Οκτωβρίου) με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία.

Ο ναός ανήκει στον τύπο του ελευθέρου σταυρού με τρούλλο της μεταβυζαντινής εποχής. Οι διαστάσεις του κεντρικού κλίτους είναι 3.40 x 5.80 μ. περίπου ενώ του πλαϊνού (καθέτου) κλίτους 3.40 x 4.80 μ. περίπου. Ο τρούλλος είναι κυλινδρικός όπως κυλινδρική είναι και η κόγχη του ιερού. Η μορφή της εκκλησίας είναι παρόμοια με άλλα παρεκκλήσια της Παιανίας, συγκεκριμένα την Αγία Τριάδα, τον Άγιο Γεώργιο του Σκληπιού και τον Άγιο Νικόλαο Χαλλειδούς, παρότι παρουσιάζει επί μέρους διαφορές.

Στη σημερινή του μορφή το εκκλησάκι επισκευάστηκε το 1885 περίπου, από τον Κολιό Σταμάτη, σύμφωνα με την παράδοση, στη θέση παλιότερου ναού, των τελευταίων πιθανά χρόνων της Τουρκοκρατίας. Στην εφημερίδα της κυβερνήσεως του 1923 αναφέρεται ότι ο ναός είναι βυζαντινός και χτίστηκε επί Τουρκοκρατίας. Οι τοιχογραφίες του είναι αρκετά νεώτερες του ναού, χωρίς ενδιαφέρον.

Βιβλιογραφία:
(1) «Ιστορία της Παιανίας και των ανατολικά του Υμηττού περιοχών», εκδ. 1973, του ιατρού Γεωργίου Δ. Χατζησωτηρίου

(2) «Παιανικά Μελετήματα», Συμβολή, Παιανία 1987, Κώστας Ν. Πρίφτης, σελ. 138