Αποσπάσματα λόγων και κειμένων του Μητροπολίτου Αγαθονίκου
Από το κήρυγμα κατά την πρώτη επίσκεψή του ως Ιεροδιακόνου στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τον Πύργο της Τήνου (~1945).
«Αἰδεσιμώτατε, Ἀγαπητοὶ μου χριστιανοί,
Ἐν πρώτοις ἤθελα νὰ εὐχαριστήσω τὸν Πανάγαθον Θεόν, διότι μὲ ἠξίωσε ἔπειτα ἀπό ἕξι χρόνια νὰ ἔλθω εἰς τὸ ἀγαπημένο μου χωριὸ ὄχι ὅπως ἄλλοτε σπουδαστής, ἀλλά ὡς ὑπηρέτης τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου καὶ ὡς κῆρυξ τοῦ θείου λόγου. Κατὰ τὸ διάστημα αὐτὸ τῶν ἕξι ἐτῶν ἐσηνέβησαν ἀγαπητοὶ μου πολλὰ καὶ σπουδαία γεγονότα. Πόλεμοι, πείνα, δυστυχία. Πρέπει καὶ ἡμεῖς οἱ Πυργιανοί νὰ ὑπερηφανευόμεθα διότι πολλὰ παλικάρια μας ἐπολέμησαν καὶ ἐθυσιάσθησαν διὰ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῆς πατρίδος μας…»
Λόγος κατὰ τὴν εἰς Ἐπίσκοπον Χειροτονία
(Ἱερὸς Ναὸς Ἀγίου Σπυρίδωνος Αἰγάλεω, 26 Μαΐου 1974)
«Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς,
Τίμιον Πρεσβυτέριον,
«Εὐλογητὸς Κύριος, ὁ Θεὸς τῶν Πατέρων ἠμων καὶ αἰνετὸς καὶ ὑπερυψούμενος εἰς τοὺς αἰῶνας, καὶ εὐλογημένον τὸ Ὄνομα τῆς δόξης Αὐτοῦ τὸ Ἅγιον, τὸ ὑπεραινετὸν καὶ ὑπερυψούμενον εἰς πάντας τοὺς αἰῶνας» (Δανιὴλ γ΄, 28) διὰ τὴν τοσαύτην ἀγάπην, ἣν ἐπεδείξατό μοι καὶ τὴν περισσὴν τιμήν, δι’ ἧς περιέβαλέ με κατὰ τὴν παροῦσαν ἡμέραν, καθ’ ἣν προσέρχομαι μετὰ φόβου καὶ τρόμου, ἵνα λάβω τὸν τῆς Ἀρχιερωσύνης βαθμόν.
Φρίττω ἀναλογιζόμενος τὰ περὶ ἀρχιερέως γραφέντα ὑπὸ τοῦ Θεοφόρου Ἁγίου Ἰγνατίου, ὅτι δηλαδὴ «καλοὶ μὲν οἱ ἱερεῖς, καὶ οἱ τοῦ λόγου διάκονοι, κρείσσων δὲ ὁ Ἀρχιερεύς, ὁ πεπιστευμένος τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὃς μόνος πεπίστευται τὰ κρυπτὰ τοῦ Θεοῦ» (Φιλαδελφεῖς ΙΧ 1-3)· ἢ ὅταν προτρέπῃ τοὺς χριστιανούς, ἵνα «πάντες τῷ ἐπισκόπῳ ἀκολουθεῖν, ὡς ὁ Χριστὸς Ἰησοῦς τῷ Πατρί… καὶ μηδεὶς χωρὶς ἐπισκόπου τι πρασσέτω τῶν ἀνηκόντων εἰς τὴν Ἐκκλησίαν» (Σμυρναίους VIII 1-5).
Διότι ἐὰν πᾶσαι αἱ ἐποχαὶ εἶχον ἀνάγκην ἡγετικῶν ἀναστημάτων, διὰ τὴν διαποίμανσιν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, φρονῶ ὅτι ἡ σύγχρονος, καὶ ἐν πολλοῖς ὑλιστικὴ τοιαύτη, ἀναζητεῖ τοιούτους, οἵτινες θὰ διαθέτουν τὴν ἁγιότητα τῶν Ἀγγέλων, τὴν πίστην τοῦ Ἠλιού, τὴν παρρησίαν τοῦ Βαπτιστοῦ, τὴν αὐταπάρνησιν τῶν Μαρτύρων, τὴν γλῶσσαν τοῦ Ἠσαΐου καὶ τὸν κάλαμον τῶν Πατέρων, ἵνα δυνηθοῦν νὰ ἐπιβληθοῦν καὶ καρποφορήσουν.
Ἐγὼ ὅμως «ὑπὲρ ἐμαυτοῦ οὐ καυχήσομαι εἰ μὴ ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου» (Β’ Κορινθ. 12,5).
Θαρρῶν ὅμως τῷ ἐλέει καὶ τοῖς οἰκτιρμοῖς τοῦ Θεοῦ ἡμῶν καὶ γινώσκων ὅτι Ἐκεῖνος «τὰ ἀσθενῆ θεραπεύει καὶ τὰ ἐλλείποντα ἀναπληροῖ», προσέρχομαι, ἵνα λάβω τὴν Χάριν καὶ τὴν δωρεὰν τοῦ Παναγίου καὶ Τελεταρχικοῦ Πνεύματος πρὸς ἐκπλήρωσιν τῆς ἀποστολικῆς ταύτης διακονίας μου.
Εὐλογημένον ὅμως καὶ τὸ ὄνομα τῆς ἐν γυναιξὶ Κεχαριτωμένης Μαρίας, τῆς μόνης ὄντως Θεοτόκου, διότι διὰ τῶν πρεσβειῶν της κατηξιώθην τῆς τοιαύτης Χάριτος καὶ εὐδοκίας, ἀφοῦ παιδιόθεν ἐν τῷ περικαλλεῖ καὶ πανσέπτῳ Ναῷ της τῆς ἰδιαιτέρας μου Πατρίδος Τήνου ἀνετράφην καὶ ἐνώπιον «τῆς εἰκόνος της τῆς σεπτῆς» ἀπειράκις προσηυχήθην, προκειμένου νὰ τύχω τῆς προστασίας τῆς ἐν τῇ ζωῇ μου.
Οὕτως ἡ σκέπη καὶ βοηθεῖα Της ποικιλοπτρόπως ἐξεδηλώθησαν, καὶ δὴ ἀπ’ ἀρχῆς ὅτε τὸ εὐαγὲς Ἵδρυμα τῆς Εὐαγγελιστρίας παρέλαβέ με ἐκ τῆς πτωχῆς οἰκογενείας καὶ ἀπέστειλέ με ὡς ὑπότροφόν του εἰς τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Σχολὴν Κορίνθου.
Ἐπιτραπήτω μοι ὅμως, ὅπως κατ’ αὐτὴν τὴν ἱερὰν καὶ παμμεγίστην στιγμὴν τῆς ζωῆς μου μνησθῶ κατ’ ἀρχὴν μὲν τῶν μακαρίων καὶ εὐσεβῶν μου γονέων, τῶν καλλιεργησάντων τὴν κλίσιν καὶ τὸν ζῆλόν μου διὰ τὴν ἱερωσύνην καὶ ἀναλωσάντων ἑαυτούς, διελθόντες διὰ πολλῶν δοκιμασιῶν καὶ στερήσεων, ἵνα ἐπιτευχθῇ ἡ ὅσον τὸ δυνατὸν τελειοτέρα κατάρτισίς μου διὰ τὴν ὑπηρεσίαν ἐν τῷ ἀμπελῶνι τοῦ Κυρίου. Τὰ μὲν πνεύματα αὐτῶν συναγάλλονται σήμερον ἐν οὐρανοῖς, ἐγὼ δὲ ἐκ βάθους καρδίας ἀναφωνῶ, «μνήσθητι, Κύριε, αὐτῶν ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου καὶ ἀνάπαυσον αὐτοὺς ἐν χώρᾳ ζώντων».
Ἔπειτα ἀναμιμνῄσκομαι τῶν σεβαστῶν μοι διδασκάλων καὶ πάντων τῶν καθ’ οἱονδήποτε τρόπον συντελεσάντων εἰς τὴν κατὰ Θεὸν καὶ ἐπιστήμην πρόοδόν μου. Ἰδιαζόντως ὅμως τοῦ ἀοιδίμου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κυροῦ Γερμανοῦ, διευθυντοῦ τότε τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Σχολῆς Κορίνθου, καὶ τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Καλαβρύτων καὶ Αἰγιαλείας κυροῦ Ἀγαθονίκου, πρωτοσυγκέλλου τότε τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κορινθίας καὶ τοῦ ὁποίου τὸ ὄνομα τιμητικῶς φέρω.
Θὰ ἀπετέλει ὅμως μεγίστην παράλειψιν, ἐὰν δὲν ἀνεμιμνῃσκόμην τοῦ χειροτονήσαντός με Ἀρχιερέως, ἀοιδίμου Μητροπολίτου Σύρου κυροῦ Φιλαρέτου, τοῦ τοσαύτην ἀγάπην καὶ ἐκτίμησιν ἐπιδείξαντος πρὸς ἐμὲ καὶ προθύμως εἰσαγαγών με εἰς τὰς τετιμημένας τάξεις τῶν Κληρικῶν τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Ἀνατολικῆς τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.
Καὶ νῦν, Σεβασμιώτατε Δέσποτα,
Ἡ εὐγνωμοσύνη μου πρὸς τὸ σεπτὸν πρόσωπον τῆς Αὐτοῦ Μακαριότητος τυγχάνει ἀπεριόριστος διὰ τὴν ἀγάπην καὶ τὸ ἐνδιαφέρον του, προκειμένου νὰ ἀναδειχθῶ. Νὰ εἶναι βέβαιος, ὅτι θ’ ἀνταποκριθῶ πλήρως πρὸς τὰς προσδοκίας, ἅτινας τρέφει δι’ ἐμὲ ὡς πρὸς τὴν ἐργασίαν μου διὰ τὴν δόξαν τῆς Ἐκκλησίας. Καὶ θὰ εὔχωμαι πάντοτε εἰς τὸν ἐν Τριάδι Θεὸν ὑπὲρ μακροημερεύσεως καὶ ὑγείας τῆς Αὐτοῦ σεπτῆς Μακαριότητος.
Ἀλλὰ καὶ ὑμᾶς, Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς καὶ σεβαστοί μοι Πατέρες, τοὺς συγκροτοῦντας τὴν Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Σεπτῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας, θερμότατα, εὐγνωμόνως καὶ ἐκ βάθους ψυχῆς εὐχαριστῶ, διὰ τὴν τιμητικὴν ψῆφον, ἣν ἐδωρήσατέ μοι, ἀναβιβάζοντές με εἰς τὴν κορυφὴν τῆς πυραμίδος τῆς Ἱερωσύνης.
Ὅλως ὅμως ἰδιαίτατα αἰσθάνομαι ἱερὰν τὴν ὑποχρέωσιν, ἵνα εὐγνωμόνως εὐχαριστήσω τὸν ἀπὸ 14ετίας περίπου ποιμενάρχην μοι καὶ πατέρα καταστάντα καὶ ἐπὶ τριακονταετίαν περίπου γνώριμον καὶ φίλον ὑπάρξαντα Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Φθιώτιδος κ. Δαμασκηνόν, ἕνεκα τῆς ἰδιαζούσης ἀγάπης καὶ ἐμπιστοσύνης, δι’ ὧν περιέβαλέ με.
Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ηὐδόκησεν, ὥστε αὐτὸς νὰ τυγχάνῃ προϊστάμενος καὶ προστάτης ἐν τῷ Ἱερῷ Ναῷ τοῦ Ἁγίου Βασιλείου ἐπὶ τῆς ὁδοῦ Μετσόβου, Ἀρχιμανδρίτου τότε ὄντος καὶ ἐμοῦ Διακόνου καὶ εἴτα πρεσβυτέρου, καὶ ὁ ἴδιος νὰ μὲ προσλάβῃ ὡς πρωτοσύγκελλόν του ἐν τῇ Θεοφιλῶς ὑπ’αὐτοῦ ποιμενομένῃ Ἱερᾷ Μητροπόλει Φθιώτιδος, ἵνα ἐξ αὐτῆς, μὴ φεισθεὶς κόπων καὶ μόχθων, μὲ ὑποστηρίξῃ πρὸς προαγωγήν.
Τέλος, εὐχαριστῶ πάντας τοὺς ἐπιδείξαντάς μοι ἐνδιαφέρον, ἀγάπην καὶ ἐμπιστοσύνην κατοίκους τόσον τῆς Λαμίας καὶ συμπάσης τῆς Φθιώτιδος, ὅσον καὶ τοὺς ἐνορίτας τοῦ ὡς ἄνω Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Βασιλείου ὡς καὶ ἅπαν τὸ φιλόθεον καὶ φιλοθρῆσκον Ἐκκλησίασμα, τὸ συμπροσευχόμενον μεθ’ἠμῶν κατ’αὐτὴν τὴν ὥραν.
«Καὶ νῦν Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, ἑξαπόστειλον τὴν χεῖρά Σου τὴν κραταιὰν ἐξ Ἁγίου κατοικητητηρίου Σου καὶ ἀπὸ Θρόνου δόξης τῆς Βασιλείας Σου ἐπὶ τὸν δοῦλόν Σου, καὶ ἐνίσχυσόν με ἐν τῇ προκειμένη διακονίᾳ καὶ μὴ διὰ τὰς πολλάς μου ἁμαρτίας καὶ ἀτελείας κωλύσῃς τὴν Χάριν Σου ἀπ’ἐμοῦ. Εὐδόκησον, ἵνα Ἄγγελος Σὸς προπορεύτητε πάντοτε τῶν βημάτων μου καθοδηγῶν με εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν καὶ Σοὶ εὐάρεστον. Ἀξίωσόν με ἵνα ἐν ὅλῃ μου τῇ ζωῇ ὀρθοτομῶ τὸν λόγον τῆς Σῆς ἀληθείας καὶ μέχρι τῆς τελευταίας μου ἀναπνοῆς αἰνῶ, εὐλογῶ καὶ δοξάζω τὸ πάντιμον καὶ μεγαλοπρεπὲς ὄνομά Σου, τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.»
(Περιοδικὸ «ΕΚΚΛΗΣΙΑ», Ἔτος ΝΑ’ (1974), 1-15 Ιουλ. 1974, αρ. φύλλου 13-14, σσ. 300-302.)
H πρώτη Εγκύκλιος
(17 Ιουνίου 1974)
Ἀριθμ. Πρωτ. 1
Σπάτα τῇ 17/6/74
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
† Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ ΑΓΑΘΟΝΙΚΟΣ
Πρός
Τὸν Ἱερὸν Κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν τῆς καθ’ ἡμᾶς Θεοσώστου καὶ νεοσυστάτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως.
Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,
Χάρις ὑμῖν εἴη καὶ εἰρήνη παρὰ Θεοῦ, παρ’ ἐμοῦ δέ ἀγάπη καί εὐλογία.
Χάριτι καὶ Θεία συνάρσει, κατεστάθην Μητροπολίτης τῆς ἀρτισυστάτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς καί καλοῦμαι ὑπὸ τοῦ Ἀρχιποίμενος Χριστοῦ νὰ ποιμάνω, νὰ εὐλογῶ, νὰ ἁγιάζω καὶ κατευθύνω τὰ διαβήματα ὑμῶν, τῶν πνευματικῶν μου τέκνων, πρὸς τὸ ἅγιον θέλημά Του, ἄχρις οὗ «μορφωθῇ Χριστὸς ἐν ὑμῖν».
Ἐκλήθην νὰ ποιμάνω Κλῆρον καὶ Λαὸν εὐσεβῆ καὶ εὐλαβῆ, μὲ ἱστορίαν περίλαμπρον, μὲ παράδοσιν καὶ ἀρχὰς ὑγιεῖς, κληροδοτηθεῖσας ὑπὸ τῶν αἰώνων διὰ τῶν διαγενομένων μεγάλων μορφῶν καὶ ἀναστημάτων, ἅτινα ἐκλέϊσαν τὴν μεγαλώνυμον Πατρίδα ὑμῶν, τὴν φωτεινοτάτην καὶ πνευματικωτάτην Ἑλλάδα καὶ τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, οἷα τὰ μέγιστα πνεύματα τῆς ἀρχαιότητος, ὁ μέγιστος τῶν ρητόρων Δημοσθένης καὶ οἱ ἄλλοι σοφοί, οἱ Πατέρες καί οἱ Διδάσκαλοι. Οἱ ἀντίλαλοι τῆς σοφίας τῶν πρώτων ἀντηχοῦν ἀπὸ χιλιετηρίδων ἔναυλοι εἰς τὰς ἀκοὰς τοῦ παγκοσμίου πνεύματος καὶ οἱ θεόπνευστοι λόγοι τῶν Πατέρων κατευθύνουν τὴν ἀνθρωπότητα εἰς τὴν εὐθεῖαν ὁδὸν τοῦ Θεοῦ.
Πολλαὶ αἱ ὑποχρεώσεις μου καὶ βαρὺ τὸ καθῆκον μου. Σταυρὸς καὶ Γολγοθᾶς. Ἀλλ’ ἡ ἐνατένισις εἰς τὸν Σταυρωθέντα Κύριον ἐνισχύει τὰς ἀσθενεῖς δυνάμεις. Ἔτι πλέον, θαρρῶν εἰς τὴν συμπαράστασιν τῶν ἀδελφῶν Κληρικῶν παντὸς βαθμοῦ, καὶ τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ τῆς Θεοσώστου παροικίας μου, ἀνέρχομαι εἰς τὸν θρόνον τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως τὸ πρῶτον, πρῶτος ἐπίσκοπός σας, Μητροπολίτης σας, ἀδελφός σας, πατήρ σας.
Μέλημά μου εἶναι ἡ ὁλόψυχος προσφορὰ ἐμαυτοῦ διὰ τὴν κατὰ Θεὸν προκοπὴν ὑμῶν καὶ τὴν διαφύλαξιν τῆς ἱερωτάτης Κληρονομίας μας, τῶν ἐθνικῶν μας ἰδεωδῶν.
Γνωρίζω δέ ὅτι καὶ διὰ ζώσης καὶ διὰ τῆς γραφῆς θὰ ἔχω πάντοτε τὴν μεθ’ ὑμῶν ἐπικοινωνίαν.
Ἀπὸ δὲ τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου μου ἐπιθυμῶ βίωμα, ἀνταποκρινόμενον πρὸς τὸ τῆς Ἱερωσύνης ἀξίωμα καὶ παράδειγμα ἀναστροφῆς πρὸς μίμησιν, ἵνα δοξάζηται ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ὑπέρ ἧς «Χριστὸς ἀπέθανε».
«Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς καὶ ἡ κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἴη μετὰ πάντων ὑμῶν».
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† ὁ Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Ἀγαθόνικος
Προσφώνηση
κατὰ τὰ ἐγκαίνια τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συγκροτήματος
Ποιμαντικῆς καὶ Πνευματικῆς Διακονίας
τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς
(Σπάτα, 22 Αυγούστου 1996)
«Μέγας εἶ, Κύριε, καὶ θαυμαστὰ τὰ ἔργα σου».
«Ἅγιοι Ἀδελφοί,
Σεβαστοὶ Πατέρες,
Κύριε Ὑπουργέ,
Κύριε Νομάρχα,
Κύριοι Δήμαρχοι,
Κυρίες καὶ Κύριοι,
Μέγα τὸ γεγονός, ἀγαπητὴ Ὁμήγυρις, τῆς ἀποπερατώσεως τοῦ παρόντος ἔργου εἰς ἡμέρας καὶ καιροὺς δυσκόλους, προβληματικοὺς καὶ ἀπαιτητικούς.
Ἔμπλεως χαρᾶς καὶ εὐχαριστιῶν πρὸς τὸν δωρεοδότην Θεόν, ἔρχομαι τὴν σήμερον εὐφρόσυνον ἡμέραν νὰ ἐγκαινιάσω ὁμοῦ μετὰ πάντων ὑμῶν τὸ Θεόσδοτον καὶ Θεοστήρικτον τοῦτο Μητροπολιτικὸν συγκρότημα, ἑξαιτούμενος τὴν ζέουσαν συμπροσευχήν σας πρὸς εὐόδωσιν τῆς ἱερᾶς του ἀποστολῆς.
Ὅταν πρὸ εἴκοσι τριῶν ἐτῶν ἐγκατεστάθην εἰς τὴν νεοσύστατον τότε Ἱερὰν Μητρόπολιν Μεσογαίας καὶ Λαυρεωτικῆς, ὡς πρῶτος Ἐπίσκοπος αὐτῆς, ἔπρεπε νὰ ἐκπονήσω ἐκ τοῦ μηδενός, προγραμματίζοντας, ὀργανώνοντας, προβλέποντας ἁπάσας τὰς ἐπὶ τῷ πρὸς τούτοις ἀνάγκας.
Ἀφουγκραζόμενος τὰ εὐσεβῆ αἰσθήματα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ τῶν Μεσογείων, μεταξὺ τῶν ἄλλων, συνέλαβον τὴν ἰδέαν τῆς ἀνεγέρσεως ἑνὸς Μητροπολιτικοῦ Κέντρου διοικητικῆς, πνευματικῆς καὶ ποιμαντικῆς μερίμνης τοῦ πληρώματος τῆς Μητροπολιτικῆς μου περιφερείας.
Εἰς τὴν ἰδέαν αὐτὴν ἦλθεν ἀρωγὸς ὁ ἐπονομαζόμενος «Πρῶτος Γεωργικὸς καὶ Ἐλαιουργικὸς Συνεταιρισμὸς Σπάτων» διὰ τῆς δωρεὰν παραχωρήσεως τοῦ οἰκοπέδου.
Διὰ τὴν ὁριστικὴν ὅμως τακτοποίησιν τοῦ οἰκοπέδου σὲ οἰκοδομικὸν τετράγωνον ἀντιμετωπίσαμεν πολλὰς καὶ μεγάλας δυσχερείας καὶ ἀντιδράσεις. Ἐχρειάσθη νὰ παρέλθουν τέσσερα ὁλόκληρα χρόνια διὰ τὴν τακτοποίησιν τοῦ οἰκοπέδου μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καθυστερεῖ ἡ ἔναρξις τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν.
Ὁ Κύριος ὅμως ηὐδόκησε καὶ αἱ ἀντιδράσεις παρεκάμφθησαν καὶ αἱ δυσχέρειαι ἀντιμετωπίσθησαν.
Τὸ παρὸν Μητροπολιτικὸν Μέγαρον ἔχει μίαν ἱστορίαν πόνων, κόπων καὶ στερήσεων. Κάθε του τετραγωνικὸ μέτρο περικλείει ἀγωνίες, δάκρυα, προσευχάς, θυσίας καὶ στερήσεις εἴκοσι ἐτῶν. Τὸ βάρος ἔπεσεν εἰς τοὺς Ἱεροὺς Ναούς μας καὶ κυρίως εἰς τὰ Ἱερὰ Προσκυνήματα Ἀναστάσεως Χριστοῦ Σπάτων καὶ Ἁγίου Νεκταρίου Καμαρίζης Λαυρίου, τὰ ὁποῖα προσκυνήματα ἐνηγκαλίσθησαν μετὰ περισσῆς ἀγάπης τὸ ἔργον καὶ τὸν προορισμόν του.
Μοναδικὴ παραφωνία εἰς τὴν 20ετῆ ἀνέγερσίν του ἀποτελεῖ ἡ κραυγαλέα ἀπουσία ὅλων τῶν Δημοσίων καὶ Ἰδιωτικῶν φορέων τῆς ὅλης ἐπισκοπικῆς μας περιφερείας, οἱ ὁποῖοι ἐκώφευσαν εἰς τὰς ἐναγωνίους πολλαπλὰς προσκλήσεις καὶ ἐκκλήσεις μας. Ἐπὶ εἴκοσι συναπτὰ ἔτη ἔμεινα μόνος εἰς αὐτὴν ταύτην τὴν συγκεκριμένην προσπάθειαν, δοκιμάζοντας τὴν πικρίαν τῆς ἀδιαφορίας των.
Ὁ Μέγας Κύριος καὶ αἰνετὸς σφρόδρα ἐκραταίωσε τὴν δύναμιν, ἐπολλαπλασίασε τὴν ὑπομονὴν καὶ ηὔξανε τὴν ἐντὸς ἡμῶν ἐλπίδα ἄχρι τῆς περαιώ-σεως καὶ εὐοδώσεως τῶν στόχων καὶ τοῦ ἔργου τοῦ νέου Ἐπισκοπείου.
Ὑπολείπεται βεβαίως ἀκόμη ἡ ἀποπεράτωσις τοῦ Πνευματικοῦ Κέντρου, τοῦ Βυζαντινοῦ Μουσείου καὶ ὁ καλλωπισμὸς τοῦ περιβάλλοντος χώρου.
Διὰ τοῦ παρόντος Μητροπολιτικοῦ συγκροτήματος ἄρχεται μία νέα περίοδος ἐντονωτέρας παρουσίας, ἀμεσότητος καὶ πολλαπλότητος συμμετοχῆς τῆς Ἐκκλησίας μας εἰς τὰς ποικίλας καὶ συνθέτους ἀνάγκας τοῦ Χριστεπωνύμου πληρώματός της.
Τὸ παρὸν τοῦτο Μητροπολιτικὸν Οἰκοδόμημα ἔγινε τὸ σέμνωμα καὶ τὸ λαμπρότατον στόλισμα τῆς πόλεως τῶν Σπάτων. Θὰ ἀποτελεῖ τὸ κέντρον προγραμματισμοῦ, σχεδιασμοῦ, ὀργανώσεως καὶ ἀναπτύξεως τοῦ πολυσχιδοῦς ἔργου τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας εἰς τοὺς τομεῖς τῆς Ποιμαντικῆς, Κατηχητικῆς, Λειτουργικῆς, Κοινωνικῆς καὶ Ἀνθρωπιστικῆς της ἀποστολῆς.
Ὅλως ἰδιαιτέρως θὰ προσεχθοῦν οἱ κύριοι τομεῖς τῆς πνευματικῆς της ἀποστολῆς ὡς πρὸς τὴν νεότητα, ὡς πρὸς τὴν ἀντιμετώπισιν τῶν αἱρέσεων καὶ ὡς πρὸς τὴν φιλανθρωπικήν της δραστηριότητα.
Ἡ παρουσία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας στὸν σύγχρονο κόσμο ἔχει μίαν ὑψηλὴν ἰδιαιτερότητα, ἀποτελεῖ μίαν οὐσιώδη ἀναγκαιότητα καὶ τῆς προσδίδει τὴν προτεραιότητα.
Ἀντιλαμβανόμενοι τὸ ἱερὸν χρέος τῆς ἀποστολῆς μας θὰ ἐπιτελέσωμεν τὸ καθῆκον μας μὲ αἴσθημα εὐθύνης, συνεπείας, γνησιότητος καὶ ἀκεραιότητος κατα-ξιώνοντας τὴν εἰς τὸν Κύριον ἀφιέρωσίν μας μετὰ ἀνιδιοτελείας, αὐταπαρνήσεως καὶ διακονίας τοῦ λόγου Του.
Ἀγαπητοὶ Συνεπίσκοποι,
Τίμιον πρεσβυτέριον,
Ἀγαπητὴ Ὁμήγυρις,
Ἡ παροῦσα ἱερὰ σύναξις ὅλων ἡμῶν ἐπὶ τῇ πανηγυρικῇ ἑορτῇ τῶν ἐγκαινίων τοῦ νέου Μητροπολιτικοῦ Μεγάρου μὲ πλημμυρίζει ἀπὸ ἰδιαιτέραν χαρὰν καὶ συγκίνησιν καὶ σᾶς εὐχαριστῶ ἐγκαρδίως διὰ τὴν συμπροσευχήν σας, τὴν συμπαράστασίν σας καὶ τὰς εὐχάς σας.
Καθίσταμαι ὑπόχρεως νὰ διαβεβαιώσω τὴν ἀγάπην σας ὅτι θὰ συνεχίσω ἄχρι τέλους νὰ εὑρίσκομαι ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων, μὲ εὐήκοον οὖς, μὲ πλήρη ἀγάπης καρδίαν καὶ μὲ ἀνοικτὴν τὴν πατρικήν μου ἀγκάλην, διὰ νὰ ἀφουγκράζομαι τοὺς προβληματισμούς σας, διὰ νὰ συμπαρίσταμαι εἰς τοὺς ἀγῶνες σας, διὰ νὰ σᾶς συντρέχω εἰς τὰς ἀνάγκας σας.
Κατὰ τὴν ἱστορικὴν καὶ ἐπίσημον αὐτὴν στιγμὴν αἰσθάνομαι τὴν ἀνάγκην νὰ εὐχαριστήσω τὰ ἀξιότιμα μέλη τοῦ Πρώτου Γεωργικοῦ καὶ Ἐλαιουργικοῦ Συνεταιρισμοῦ Σπάτων ποὺ ἐντελῶς αὐθόρμητα ἐδώρισαν τὸ οἰκόπεδον, τοὺς στενοὺς συνεργάτες μου, τὰ ἑκάστοτε Ἐκκλησιαστικὰ Συμβούλια, τοὺς σεβαστοὺς πατέρες, τοὺς τεχνικοὺς συνεργάτες.
Σᾶς εὐχαριστῶ ἕνα ἕκαστον προσωπικά. Σᾶς ἀσπάζομαι ἐγκαρδίως καὶ σᾶς εὔχομαι ὅπως ὁ πάντων Κύριος χαρίζῃ πλουσίαν τὴν χάριν Του ἀτομικὰ καὶ οἰκογενειακὰ πρὸς Δόξαν τοῦ Ἁγίου Ὀνόματος Αὐτοῦ.
Δία πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου Μαρίας, τοῦ σήμερον ἑορταζομένου Ἁγίου Ἀγαθονίκου καὶ πάντων τῶν Ἁγίων, ὁ Κύριος εἴη μετὰ πάντων ἡμῶν.»
(Περιοδικὸ «ΕΚΚΛΗΣΙΑ», Ἔτος ΟΓ’ (1996), 1-15 Σεπτ. 1996, αρ. φύλλου 13, σσ. 608-610.)
Απὸ τὸν πανηγυρικὸ λόγο μὲ τίτλο:
«Η ΤΗΝΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΦΑΡΟΣ ΔΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΝ»
(Ἀδελφότης τῶν ἐν Ἀθήναις Τηνίων, Ἰανουάριος 1969)
…
«Παρθενικὴ ὄντως πανήγυρις», κατὰ τὸν Ἅγιον Πρόκλον, ἐκάλεσεν ἡμᾶς ἐνταῦθα, ἐπὶ τῇ ἐπετείω τῆς ἀνευρέσεως τῆς Σεβασμίας καὶ ἱερᾶς Εἰκόνος, τῆς Δεξαμένης τὸν Ἀρχαγγελικὸν ἀσπασμόν, ἡ ὁποία ἦτο θέλημα Θεοῦ νὰ φωτίζῃ ὡς φάρος τὰ πέρατα τῆς γῆς καὶ νὰ σαγηνεύῃ ὡς μαγνήτης τοὺς ἁπανταχοῦ Ὀρθο-δόξους, οἵτινες προσερχόμενοι μετὰ πίστεως εἰς τὸν «ἀναδεχθέντα ἰατρεῖον νοσημάτων» περικαλέστατον Ναόν της, οὐδέποτε ἀπέρχονται «κατῃσχυμένοι, ἀλλ’ αἰτούμενοι τὴν Χάριν, λαμβάνουσι τὸ δώρημα πρὸς τὸ συμφέρον τῆς αἰτήσεως».
Εἶναι δὲ θαυμαστὸν τὸ γεγονὸς ὅτι «ἡ ἐν γυναιξὶ εὐλογημένη» καὶ «ἡ Ἁγία ἁγίων Μείζων» ἐξελέξατο ὡς ἐν τῶν Κατοικητηρίων αὐτῆς καὶ τὴν πεφιλημένην ἡμῶν νῆσον, ἡ ὁποία ἀπὸ τῶν ἀρχαιοτάτων χρόνων ἤναψε τὸν πνευματικὸν καὶ καλλιτεχνικὸν Φάρον, ὁ ὁποῖος οὐδ’ ἐπὶ στιγμὴν ἐπαύσατο φωτίζων, διὰ νὰ γίνῃ τὸ φῶς τοῦ λαμπρότερον ἡλίου κατὰ τοὺς μετὰ τὴν Ἐπανάστασιν τοῦ 1821 χρόνους διὰ τῆς εὑρέσεως τῆς Χαριτοβρύτου Εἰκόνος.
Ἂς παρακολουθήσωμεν ὅμως δι’ ὀλίγων τὴν τοιαύτην ἀκτινοβολίαν τὴν ὁποίαν ἔλαβεν ἡ Τῆνος ἀπὸ τῶν ἀρχαίων μέχρι τῶν νεωτέρων χρόνων καὶ δὴ κατὰ τὰς ἡμέρας μας.
Τὸ ὅτι ἡ Τῆνος προσήλκυεν τὸ ἐνδιαφέρον τῶν Ἀρχαίων φαίνεται ἐκ τοῦ Μύθου, τὸν ὁποῖον ἔπλασαν δι’ αὐτὴν καὶ κατὰ τὸν ὁποῖον ὁ πολιοῦχος αὐτῆς Ποσειδῶν, ἀπαλλάσσει ταύτην ἐκ τῶν εὐρισκομένων ἐν αὐτῇ φοβερῶν ὄφεων, ἐξ ὧν καὶ ὀφιοῦσα ἐκαλεῖτο, διὰ τῆς ἀποστολῆς εἰς αὐτὴν πελαργῶν καὶ δι’ αὐτὸ ὁ Στράβων λέγει ὅτι: «τὸ ἱερὸν τοῦ Ποσειδῶνος, μέγα ἐν ἄλσει, τῆς πόλεως ἔξω, θέας ἄξιον», ἐγένετο.
Γνωστοῦ ἄλλως τε ὄντως τοῦ ὑπερόχου πολιτισμοῦ τὸν ὁποῖον ἀνέπτυξαν οἱ Ἴωνες ἐν τῇ Μικρᾷ Ἀσίᾳ, ἀφοῦ δι’ αὐτοῦ κατώρθωσαν νὰ ἐπιβληθοῦν εἰς τοὺς Αἰολεῖς καὶ τοὺς Δωριεῖς ἀποίκους, πῶς ἐξηγεῖται τὸ γεγονὸς ὅτι οὗτοι προετίμησαν τῶν ἄλλων Κυκλάδων Νήσων τὴν Τῆνον δι’ ἀποικίαν των; Ἡ ἐξήγησις εἶναι μία! Ὅτι, ἐν αὐτῇ εὗρον πολιτισμὸν ἰσάξιον τοῦ ἰδικοῦ των καὶ ἠθέλησαν ἑπομένως νὰ τοποθετήσουν παραπλεύρως τοὺς δύο πνευματικοὺς φάρους. Τὸ φωτεινὸν ὅμως πνεῦμα τῶν Τηνίων συνεδέετο ἀναποσπάστως μετὰ τῆς φιλοπατρίας των, ἡ ὁποία ἐφάνη τότε κατὰ τοὺς Μηδικοὺς πολέμους ὅταν ὁ Παναίτιος τοῦ Σωσιμένους, αὐτομολῇ ἐκ τῆς παρατάξεως τῶν Περσῶν καὶ μετὰ τοῦ πολεμικοῦ του πλοίου κατέφευγεν εἰς τοὺς λοιποὺς ἀδελφοὺς Ἕλληνας, πείσας μάλιστα αὐτοὺς ὅπως παραμείνωσι εἰς τὸ στενὸν τῆς Σαλαμῖνος. Δὲν τυγχάνει δὲ μικρὰ ἡ τιμή, ὅταν καὶ Τήνιοι συμπεριελήφθησαν εἰς τὴν ἐπιγραφὴν τῶν Δελφῶν, εἰς τὴν ὁποίαν ἀνεγράφησαν, ὡς γνωστόν, τὰ ὀνόματα τῶν συντελεστῶν τῆς μεγάλης κατὰ «τῶν χρυσοφόρων Μήδων» νίκης.
Ναί, ἀλλὰ μήπως καὶ ἡ μετέπειτα συμμαχία τῶν μετὰ τοῦ «κλεινοῦ ἄστεως», τῆς πόλεως τὴν ὁποίαν ἐφρούρει ἡ «γλαυκῶπις Ἀθήνη», τῆς χώρας εἰς τὴν ὁποίαν ἀνεδείχθη τὸ δαιμόνιον τοῦ Σωκράτους καὶ ἡ γλυκύτης τῆς διδασκαλίας τῶν ἰδεῶν τοῦ Πλάτωνος, δὲν ἀποδεικνύει τὸ τῆς ἀρχαίας σοφίας ὅτι «ὅμοιος ὁμοίῳ ἀεὶ πελάζει»; Ἀλλὰ καὶ τὸ ὅτι πάλιν οἱ φιλοπρόοδοι Πτολεμαῖοι ἐπεδίωκαν νὰ προσαρτήσουν αὐτὴν εἰς τὸ κράτος των, δὲν φανεροῖ ὅτι «ὁ φάρος τῆς Ἀλεξανδρείας» ἐζήτει ἐνίσχυσιν ἐκ τῆς δᾶδος τῆς Τήνου;
Θὰ ἐχρειαζόμεθα χρόνον πολὺν ἐὰν ἠθέλωμεν ἀναφέρει τὰ ὅσα ἡ νῆσος προσέφερεν κατὰ τὴν Βυζαντινὴν ἐποχὴν καὶ τὴν Ἐνετοκρατίαν, ὅταν διὰ τῶν ἐμπόρων της δημιουργεῖ ἀκμάζοντα κέντρα εἰς τὸ ἐξωτερικὸν μεταλαμπαδεύουσα τὸ πνευματικὸν καὶ καλλιτεχνικόν της πνεῦμα εἰς λαοὺς οἱ ὁποῖοι ἐθεωροῦντο ὡς βάρβαροι.
Τὸ φῶς της ὅμως, τὸ ὁποῖον εἶχε προσωρινῶς κρυβεῖ λόγῳ τῆς βαρβαρότητος καὶ τοῦ σκοταδισμοῦ τῆς Τουρκοκρατίας, ἀρχίζει καὶ πάλιν νὰ φωτίζῃ τὰ πέρατα τῆς γῆς ἅμα τῇ Ἐθνικῇ ἡμῶν Παλιγγενεσίᾳ καὶ μέχρι σήμερον. Καὶ δὲν θ’ ἀναφέρω βεβαίως τοὺς ἐπιζῶντας Τηνίους καὶ πνευματικῶς δρῶντας εἰς ὅλους τοὺς τομεῖς, ὡς ὁ Σεπτὸς Προκαθήμενος τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας, διότι γνωρίζω ὅτι θὰ προσκρούσω εἰς τὴν μετριοφροσύνην αὐτῶν.
…
Ἀλλὰ πόσα δὲν θὰ ἠδύνατο ν’ ἀναφέρῃ κανεὶς καὶ διὰ τὴν καλλιτεχνικὴν ἐκπολιτιστικὴν ἀκτινοβολίαν τῆς νήσου μας. Ὀνόματα ὡς τοῦ Χαλεπᾶ, τοῦ Γκύζη, τοῦ Λύτρα, τοῦ Φιλιππότου, τοῦ Σώχου καὶ τῶν λοιπὸν κορυφαίων της σμίλης καὶ τοῦ χρωστῆρος εὑρίσκονται γεγραμμένα παντοῦ τῆς Ἑλληνικῆς γῆς. Οὕτω δὲν παρίσταται ἀνάγκη νὰ ἐπισκεφθῇ κανεὶς τὸ ἐν τῷ περιβόλῳ τῆς Παναγίας εὑρισκόμενον μουσεῖον τῶν Τηνίων καλλιτεχνῶν διὰ νὰ ἀντιληφθῇ τὴν καλλιτεχνικὴν φλέβαν τῶν κατοίκων τῆς Τήνου. Μία καὶ μόνη ἐπίσκεψις ἐν τῷ πρώτῳ Νεκροταφείω Ἀθηνῶν ἀφήνει τὸν ἐπισκέπτην νὰ φύγῃ μὲ ἐντύπωσιν ὅτι, κι ἂν ἀκόμη δὲν ὑπῆρχεν τίποτε ἐν αὐτῷ, ἦτο ἀρκετὸς καὶ μόνος ὁ τάφος τῆς Σοφίας Ἀφεντάκη, τὸν ὁποῖον κοσμεῖ ἡ κοιμωμένη. Τὸ ἄγαλμα, τὸ ὁποῖον διὰ τῆς φυσι-κότητος τῶν κινήσεών του διδάσκει τὸν ἄνθρωπον ὅτι, ὁ θάνατος δὲν πρέπει νὰ εἶναι κάτι τὸ ὁποῖον νὰ μᾶς τρομάζῃ, ἀλλὰ εἶναι μία κατάστασις φυσιολογικοῦ ὕπνου, διὰ τοῦ ὁποίου ὁ πιστός, «μεταβαίνει ἐκ τοῦ θανάτου εἰς τὴν ζωήν».
Ἀλλ’ ὁποίαν ἔκπληξιν αἰσθάνεται ὁ προσκυνητὴς τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὅταν, ἐνῷ εὑρίσκεται εἰς τὸν χῶρον, εἰς τὸν ὁποῖον ἐμεγαλούργησαν πάσης φύσεως καλλιτέχναι οἵτινες ἐκόσμησαν τὴν κάθε γωνίαν καὶ τῶν πλέον ἀπομεμακρυσμένων παρεκκλησίων, εὑρεθῇ εἰς τὸ Καθολικὸν τῆς Μεγίστης Λαύρας καὶ ἀκούῃ παρὰ τοῦ Ἁγιορείτου ξεναγοῦ Μοναχοῦ ὅτι, τὸ μαρμάρινον τέμπλον αὐτῆς εἶναι ἔργον τοῦ «περιφήμου Γιαννούλη Χαλεπᾶ». Καὶ διερωτᾶται τότε, ὥστε οἱ Τήνιοι καλλιτέχναι ὑπερέβαλον καὶ αὐτοὺς ἀκόμη τοὺς Ἁγιορείτας, ἐφ’ ὅσον εἰσέδυσαν μέσα εἰς τὰ Βασίλειά τους;
Καιρὸς ὅμως εἶναι πλέον ν’ ἀσχοληθῶμεν ἐν ὀλίγοις μὲ τὸν λαμπρότερον, τὸν φαεινότερον, τὸν ὑπεροχώτερον σύγχρονον Φάρον τῆς Τήνου. Τὸν Πανίερον καὶ Πάνσεπτον Ναὸν τῆς Εὐαγγελιστρίας καὶ τὸ περὶ αὐτὸν πανελλήνιον ἱερὸν Καθίδρυμα.
Ἡ Θεοτόκος κατ’ ἀρχὴν εἶναι ἡ προσωπικότης ἐκείνη ἡ ὁποία κατὰ τὸν Ἅγιον Κύριλλον Ἀλεξανδρείας ἐγένετο «τὸ σεμνὸν κειμήλιον, ἁπάσης της Οἰκουμένης, ἡ λαμπὰς ἡ ἄσβεστος, ὁ στέφανος τῆς παρθενίας, τὸ σκῆπτρον τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ Ναὸς ὁ ἀκατάλυτος καὶ χωρίον τοῦ ἀχωρήτου, ἡ Μήτηρ καὶ Παρθένος».
Ἢ κατὰ τὸν Ἅγιον Προκλον Κων/λεως «ὁ λογικὸς τοῦ δευτέρου ἀδὰμ παρά-δεισος, τὸ ἐργαστήριον τῆς ἑνώσεως τῶν φύσεων, ἡ πανήγυρις τοῦ Σωτηρίου συναλλάγματος, ἡ παστάς, ἐν ᾖ ὁ λόγος ἐνυμφεύσατο τὴν σάρκα, ἡ ἔμψυχος τῆς φύσεως βάτος, ἣν τὸ τῆς Θείας ὠδῖνος πῦρ οὐ κατέκαυσεν, ἡ ὄντως κούφη νεφέλη, ἡ τὸν ἐπὶ τῶν Χερουβὶμ μετὰ σώματος βαστάσασα, ὁ τοῦ ἐξ οὐρανοῦ ὑετοῦ καθαρώτατος πόκος, ἐξ οὗ ὁ ποιμὴν τὸ πρόβατον ἐνεδύσατο. Μαρία ἡ δούλη καὶ μήτηρ, ἡ Παρθένος καὶ Οὐρανός, ἡ μόνη Θεοῦ πρὸς ἀνθρώπους γέφυρα, ὁ φρικτὸς τῆς οἰκονομίας ἱστός, ἐν ᾦ ἀρρήτως ὑφάνθη ὁ τῆς ἑνώσεως χιτών, οὗπερ ἱστουργὸς μέν, τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον, ἔριθος δέ, ἡ δὲ ὕψους ἐπισκιάσασα δύναμις».
Εἶναι ἐκείνη ἐνώπιόν της δόξης τῆς ὁποίας ὁ ἱερὸς ὑμνῳδὸς ἀδυνατεῖ νὰ ἐκφρασθῇ καὶ μόλις προλαμβάνει ν’ ἀναφωνήσῃ «βαβαὶ τῶν σῶν μυστηρίων ἁγνή», ἀφοῦ αὐτὴν δοξάζουσι Ἐξουσίαι, Θρόνοι, Ἀρχαί, Κυριότητες, Δυνάμεις καὶ Χερουβεὶμ καὶ τὰ φρικτὰ Σεραφείμ».
Εἶναι τέλος αὐτὴ τῆς ὁποίας τὸ μεγαλεῖον καὶ τὴν δόξαν ἐξύμνησαν οἱ Προφῆται, ὅταν «ὁ Δανιὴλ ὄρος, τὴν καλεῖ νοητόν, γεννήτριαν Θεοῦ ὁ Ἠσαΐας». Καὶ ὡς τοιαύτη καθίσταται, ὡς γνωστόν, ἡ μετὰ τὸν Θεὸν «προστασία τῶν χριστιανῶν ἀκαταίσχυντος», «θλιβομένων ἡ χαρὰ καὶ ἀδικουμένων προστάτις».
Διότι, ὅπως λέγει καὶ ὁ Γεώργιος Ἐπίσκοπος Συνάδων, τοῦτο ἦτο ἀπαραίτητον, ἐπειδὴ ὅταν ἡ Γραφή, διδάσκει ὅτι ὁ Κύριος ἐδανείσθη σάρκα ἐκ τῶν ἁγνῶν καὶ παρθενικῶν Αὐτῆς αἱμάτων, ἔπρεπε κανονικῶς νὰ ἐπιστρέψῃ ταύτην, ἀφοῦ τὸ δάνειον προϋποθέτει πάντοτε ἐπιστροφήν. Τοῦτο ὅμως ἦτο ἀδύνατον καὶ δι’ αὐτὸ ὁ Θεός, ἐν τῇ ἀπείρῳ Του πανσοφία, ηὐδόκησεν ὥστε ἀντ’ αὐτῆς νὰ χαρίσῃ εἰς τὸν κόσμον μίαν μητέρα, τὴν ὁποίαν εὐκολώτερον θὰ ἐπλησίαζεν ὁ οἱοσδήποτε καὶ ἡ ὁποία δυσκόλως θὰ ἠρνεῖτο νὰ παράσχῃ τὴν Χάριν της.
Εὔλογον λοιπὸν εἶναι τὸ ὅτι, ὁ χριστιανός, ὡς ἀποτελούμενος ἐκτὸς τοῦ πνεύματος καὶ ἐξ ὕλης, ἐπιδιώκει δι’ ὑλικῶν καὶ ὁρατῶν μέσων νὰ ἐπικοινωνήσῃ μετὰ τῆς Θεομήτορος. Καὶ τὸ πρῶτον ἱερὸν τὸ ὁποῖον προσήλκυσεν τὸ χριστιανικὸν ἐνδιαφέρον, ὡς ἦτο ἑπόμενον ἦτο τὸ ἐν Γεθσημανῇ, ἐπειδὴ περιελάμβανεν τὸν Θεομητορικὸν Τάφον.
Ναί, ἀλλὰ ἔπρεπε νὰ ἐξυπηρετηθῇ ἰδιαίτατα τὸ εὐσεβὲς ἡμῶν Ἔθνος, καθ’ ὅτι, αὐτὸ πρῶτον συνετέλεσεν εἰς τὴν διάδοσιν τῆς Θρησκείας «τοῦ Υἱοῦ τῆς Παρθένου», διὰ τῆς γλώσσης του, τῶν μαρτύρων του καὶ τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας του. Πῶς ὅμως θὰ ἐπετυγχάνετο ἡ μετάβασις τῶν πολλῶν εἰς χώραν ξένην καὶ μακρινὴν καὶ πῶς θ’ ἀντιμετωπίζετο ἡ ὑπέρογκος, ἐν πολλοῖς δαπάνη; Ἡ λύσις δίδεται ἐκ τῆς Ἰδίας τῆς Θεοτόκου ἡ ὁποία δημιουργεῖ δύο πόλους ἐντός του Ἑλληνικοῦ χώρου. Τὸν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ ὁποῖος ἀπεκλήθη «περιβόλι τῆς Παναγίας» καὶ τὸν τῆς Νήσου Τήνου.
Εἰς τὸν πρῶτον βραβεύει τὴν εὐλάβειαν τῶν εὐσεβῶν μοναχῶν καὶ δὴ τῶν μακαρίων καὶ ἀοιδήμων κτητόρων τῶν 20 σεβασμίων Ἱερῶν Μονῶν, ἐξέχουσαν θέσιν μεταξὺ τῶν ὁποίων κατέχουν Ἀθανάσιος καὶ Πέτρος οἱ Ἀθωνῖται καὶ Παῦλος ὁ Ξηροποταμηνὸς καὶ εἰς τοὺς ὁποίους ηὐδόκησεν νὰ περιέλθῃ ἀνεκτίμητον κειμήλιον ἡ ἁγία της Ζώνη. Εἰς τὸν δεύτερον ἀποκαλύπτει τὴν θαυματόβρυτον Εἰκόνα της ὥστε οἱ προσερχόμενοι πρὸς Αὐτὴν μὲ πίστιν νὰ αἰτοῦνται τὴν Χάριν καὶ νὰ λαμβάνουν τὸ δώρημα πρὸς τὸ συμφέρον τῆς αἰτήσεως.
Τοιουτοτρόπως, οἱ ἁπανταχοῦ τῆς γῆς εὑρισκόμενοι Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι, διακαίονται ὑπὸ τῆς ἐπιθυμίας προκειμένου νὰ ἀξιωθοῦν, ἔστω καὶ μίαν φορὰν εἰς τὴν ζωήν των νὰ προσέλθουν ἵνα ἀσπασθοῦν τὴν «εἰκόνα της τὴν σεπτήν». Οἱ παῖδες σαγηνεύονται ὑπὸ τῆς «αἰωρουμένης ἐν τοῖς κλάδοις τριετιζούσης δαμάλεως», ὅπως γράφει, ὁ Ἀλέξ. Παπαδιαμάντης. Αἱ παρθένοι, παραδειγματίζονται ὑπὸ τῆς «ὡραιότητος τῆς παρθενίας της». Αἱ μητέρες ἀντλοῦν δύναμιν ἐκ τῆς πονεμένης παρὰ τοῦ Σταυροῦ τοῦ Μονογενοῦς της Μητρὸς καὶ οἱ πάντες κλίνουν γόνυ ψυχῆς τε καὶ σώματος ἵνα μετὰ τοῦ Γαβριὴλ ἀναφωνήσουν «Χαῖρε Κεχαριτωμένη».
Καὶ ὅταν ἡ κάθε θλιβομένη καὶ καταπονουμένη ψυχὴ θεωρῇ τὴν γλυκύτητα τοῦ προσώπου της, ἀναλογίζεται ὅτι, εὐστοχώτερος χαρακτηρισμὸς ἀπὸ τὸν τῆς Κεχαριτωμένης δὲν ὑπάρχει. Ἀξίζει ἐπ’ αὐτοῦ νὰ σημειωθῇ ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον καὶ πάλιν ὁ Γεώργιος Συνάδων γράφει: «Τρία δηλαδὴ πράγματα ὁ Θεὸς δὲν ἠδυνήθη νὰ κάμῃ τελειότητα παρ’ ὅλην τὴν παντοδυναμίαν Του· τὴν ἐνσάρκωσιν τοῦ Υἱοῦ Του, τὴν ἀποκατάστασιν τῶν δικαίων μετὰ τὴν Δευτέραν Παρουσίαν καὶ τὴν Χαρίτωσιν τῆς Παρθένου».
Τοιουτοτρόπως, κατὰ τὰς δύο μεγάλας πανελληνίους Πανηγύρεις αἱ ὁποῖαι λαμβάνουν χώραν εἰς τὴν Τῆνον κατὰ τὴν 25ην Μαρτίου καὶ τὴν 15ην Αὐγούστου καὶ καθ’ ἣν στιγμὴν οἱ κώδωνες τῶν Ἐκκλησιῶν ἠχοῦν διὰ νὰ ὑπενθυμίσουν εἰς τὸν λαὸν ὅτι πρέπει «νὰ σταθῇ καλῶς καὶ μετὰ φόβου» ἐπὶ τῇ λιτανεύσει τοῦ μοναδικοῦ κειμηλίου τῆς Τήνου καὶ τῆς Ἑλλάδος, αἱ καρδίαι ἀρχίζουν νὰ πάλλουν, αἱ συγκινήσεις νὰ κορυφοῦνται, τὰ δάκρυα νὰ τρέχουν καὶ αἱ δεήσεις ν’ ἀνέρχωνται «ὡς θυμίαμα ἐνώπιον Αὐτῆς», ἡ ὁποία ἐγένετο «σκέπη τοῦ κόσμου πλατυτέρα νεφέλης». Ἐνῷ ταυτοχρόνως δὲν εἶναι καθόλου ἀπίθανον, ἀλλ’ ἀντιθέτως πιθανώτατον οἱ ἀναμεταδίδοντες τὴν ὅλην τελετὴν ραδιοφωνικοὶ σταθμοὶ τῆς χώρας, νὰ παρέχουν τὴν πληροφορίαν, ὅτι, τυφλοὶ ἀνέβλεψαν, χωλοὶ περιεπάτησαν, κωφάλαλοι ὡμίλησαν καὶ κατεχόμενοι ὑπὸ πνευμάτων ἀκαθάρτων ἐθεραπεύθησαν, διὰ τῆς Χάριτος τῆς Παντανάσσης Κυρίας τῶν Ἀγγέλων καὶ τῶν ἀνθρώπων.
Ἡ Εἰκὼν ὅμως καὶ ὁ Ναὸς εἶναι ἀναπόσπαστα συνδεδεμένα μετὰ τοῦ ἱεροῦ καθιδρύματος τῆς Εὐαγγελιστρίας, τοῦ ὁποίου ἡ πνευματικὴ ἀκτινοβολία εἶναι παγκοίνως γνωστή. Διότι, σύμφωνα μὲ τὴν γνώμην τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, αἱ πάσης φύσεως προσφοραὶ καὶ τὰ παντὸς εἴδους ἀφιερώματα τῶν πιστῶν πρὸς Ναοὺς καὶ Μονάς, πρέπει νὰ διατίθενται κατὰ ἕνα μὲν μέρος διὰ τὴν ἐν γένει συντήρησιν αὐτῶν, κατὰ δεύτερον δὲ λόγον διὰ τὴν ἀνακούφισιν τοῦ ἀνθρωπίνου πόνου, ὥστε κατ’ αὐτὸν τὸν τρόπον νὰ πραγματοποιῆται ἡ μεγάλη ἐντολὴ τῆς ἀγάπης ἡ ὁποία χαρακτηρίζει τὸν πραγματικὸν χριστιανόν. Τὴν ἀμάθειαν ὅμως πολλῶν, οἵτινες ἄφιναν τὰ πολύτιμα ἀφιερώματα ἐπὶ τῶν εἰκόνων διέλυσεν ἀπ’ ἀρχῆς τὸ ὡς ἄνω καθίδρυμα, τὸ ὁποῖον διὰ τῆς χρηστῆς ἐκποιήσεως αὐτῶν κατορ-θώνει ὥστε ν’ ἀνταποκρίνεται εἰς πλείστους ὅσους κοινωφελεῖς σκοποὺς ἐντὸς καὶ ἐκτός της Νήσου, κυριώτεροι τῶν ὁποίων εἶναι οἱ ἑξῆς, γνωστοὶ ἄλλως τε εἰς ὅλους ἡμᾶς ἀφοῦ, κάθε τί τὸ ὁποῖον ὑπάρχει ἐν Τήνῳ ὀφείλεται εἴτε ἀποκλειστικῶς εἴτε κατὰ κύριον λόγον, εἰς τὸ ἵδρυμα. Σχολεῖα, Κτίρια, δρόμοι, λιμένες, Σχολαὶ Βιοτεχνίας καὶ Μουσικῆς, ἠλεκτροφωτισμός, φιλανθρωπικὰ ἱδρύματα, ὑποτροφίαι εἰς τὸ ἐξωτερικὸν καλλιτεχνῶν καὶ ἐπιστημόνων, ὧν οἱ πλεῖστοι διέπρεψαν. Περίθαλψις πάντοτε εἰς ὅλας τὰς ἐποχὰς χηρῶν, ὀρφανῶν, ἐγκαταλελειμένων παιδιῶν, ἀναπήρων, προσφύγων, θυμάτων πολέμου, θεομηνιῶν καὶ σεισμῶν. Καὶ ταῦτα πάντα εἶναι ἐλάχιστα ἐκ τῶν συντελεσθέντων καθημερινῶς ὑπὸ τοῦ Ἱεροῦ Ἱδρύματος. Ἱστορικὴ ἔχει μείνει ἡ ἀπόφασις ἡ ὁποία ἐλήφθη ἅμα τῇ κυρήξει τοῦ Ἑλληνοϊταλικοῦ πολέμου κατὰ τὸ 1940.
«Ἡ ἐπιτροπή, ἀναφέρεται, τοῦ Ἱεροῦ Ἱδρύματος μετὰ τοῦ Δημοτικοῦ Συμβουλίου τῆς Τήνου, ἐν κοινῇ συνεδριάσει ἐν τῇ αἰθούση τοῦ Ναοῦ, διὰ τῆς ἱστορικῆς πράξεως ἐξεχώρησε καὶ ἔθεσεν εἰς τὴν διάθεσιν τοῦ προέδρου τῆς Κυβερνήσεως ὅλα τὰ ὑπάρχοντα καὶ ἀνήκοντα ἀναθήματα καὶ τιμαλφῆ ἀντικείμενα καὶ κοσμήματα παντὸς εἴδους, ἔτι δὲ τὰ ἐν τῷ ἀποθεματικῷ ταμείῳ εὑρισκόμενα καὶ μὴ ἐν κυκλοφορίᾳ ἑλληνικὰ καὶ ξένα νομίσματα καὶ τὸν εἰς σχήματα ἄργυρον καὶ χρυσόν.
Θὰ ἦτο ὅμως παράλειψις ἐὰν δὲν ἀνεφέρετο καὶ τὸ προσφάτως ἀρχῖσαν λειτουργοῦν, δαπάναις τῆς Εὐαγγελιστρίας, Ἐκκλησιαστικὸν Φροντιστήριον, τὸ ὁποῖον τελεῖ ὑπὸ τὴν ἄμεσον προστασίαν καὶ ἐμπνέεται ὑπὸ τῆς ζωογόνου πνοῆς τοῦ Μακαριωτάτου Προκαθημένου τῆς Ἐκκλησίας μας. Διότι, ἐφ’ ὅσον ἡ δρᾶσις τοῦ Ἱδρύματος εἶναι τοσοῦτον πολυσχιδὴς εἰς ὅλους τοὺς κοινωνικοὺς τομεῖς, θὰ ἦτο μεγίστη παράλειψις ἐὰν δὲν ἐνδιεφέρετο καὶ διὰ τὴν ἀνάδειξιν καλῶν, καὶ θεολογικῶς κατηρτισμένων κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι θὰ ἐκαλοῦντο νὰ ὑπηρετήσουν τὴν Ἐκκλησίαν. Δι’ αὐτό, ἂς μοῦ ἐπιτραπῇ νὰ διακηρύξω ὅτι, τὸ ὅλον ἐνδιαφέρον τοῦ Μακαριωτάτου πρὸς τὸν σκοπὸν αὐτόν, τὸν τιμᾷ ἰδιαιτέρως καὶ τὸ ὄνομά του δὲν θὰ παραληφθῇ νὰ γραφῇ ὑπὸ τῆς Ἱστορίας, διότι αἱ προσπάθειαί του ἀποβλέπουν εἰς τὴν δημιουργίαν τοῦ ἰδανικοῦ ποιμένος, κατὰ τὴν ἐπιστήμην τῆς Ποιμαντικῆς, τοῦ εὐσεβοῦς δηλαδὴ καὶ μεμορφωμένου, ὁ ὁποῖος νὰ δύναται ν’ ἀνταποκριθῇ εἰς τὰς ἀπαιτήσεις τῆς ἐποχῆς καὶ ν’ ἀνταπεξέλθῃ νικηφόρως ἔναντι τῶν συγχρόνων κοινωνικῶν ρευμάτων.
Ταῦτα πάντα ἀποτελοῦν ἀπειροελαχίστους ἀκτῖνας τοῦ ὅλου Τηνιακοῦ Φωτός.
Ἀγαπητοί μου ἀναγνῶσται,
Αἱ γενεαὶ καὶ ἂν παρέρχωνται, ἡ δρᾶσις θὰ ἐξακολουθήσῃ νὰ ὑπάρχῃ, οἱ ἄνθρωποι κι ἂν θὰ ἀπέλθουν διὰ νὰ λάβουν τὰ βραβεῖα τῆς ἄνω Ἱερουσαλήμ, θὰ μείνῃ μέχρι τῆς συντελείας τῶν αἰώνων ἡ σεπτὴ Εἰκὼν τῆς Παναγίας ἐν τῇ Τήνω, διὰ νὰ προσελκύῃ τοὺς ἁπανταχοῦ ὀρθοδόξους ὡς μαγνήτης, ὥστε νὰ χορηγῇ εἰς αὐτοὺς πλουσίαν τὴν εὐλογίαν καὶ τὴν Χάριν καὶ νὰ φωτίζῃ ὡσὰν Φάρος ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι θὰ προσέρχωνται ἵνα εὐλαβῶς ἀσπασθοῦν αὐτὴν καὶ τιμήσουν τὴν ἐπ’ αὐτῆς ἱστορουμένην Παρθένον. Διότι θὰ ἐξακολουθήσῃ νὰ πραγματοποιῆται ἡ προφητεία τῆς ἰδίας, τὴν ὁποίαν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀνήγγειλεν πρὸς τὴν Ἐλισάβετ· «Ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τοῦ νῦν μακαριοῦσι με πᾶσαι αἱ γενεαί».
(Αρχιμ. Αγαθονίκου Φιλιππότου, Η ΤΗΝΟΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΦΑΡΟΣ ΔΙΑ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΝ, Αθήναι 1971, σσ. 5-17.)
