Ψηφιακό υλικό
ΒΙΒΛΟΣ ΤΟΥ ΑΒΒΑ ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ
Πρὸς τὸν ἀββὰ Ἰωάννην τῆς Μυρωσάβης
Ἀπόκρισις ζ'
Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν μέλλοντα ἀπέρχεσθαι μετά τῶν ἀδελφῶν συλλέξαι ἐργόχειρον, καί φοβηθέντα τήν ἐρημίαν τῶν τόπων. Καί ὑπόμνησις τοῦ νήφειν αὐτόν πρός τόν παρενοχλοῦντα αὐτῷ σωματικόν πόλεμον. Καί ἐπαγγελία τῆς τοῦ Θεοῦ συνεργείας πρός τήν σπουδαζομένην αὐτῷ πρός αὐτούς ἀναχώρησιν.
Εἰπέ τῷ διά τοῦ ἄνωθεν θείου νεύματος κληθέντι πρός ἡμᾶς οἰκῆσαι, οὐ μόνον ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, ἀλλά καί ἐν τῷ μέλλοντι, ἀδελφῷ ἡμῶν γνησίῳ καί ὁμοψύχῳ Ἰωάννῃ. Εἶπεν ὁ δεσπότης ἡμῶν Χριστός τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς: «Οὐχί δύο στρουθία ἀσσαρίου πωλεῖται; Καί ἕν ἐξ αὐτῶν οὐ πεσεῖται ἐπί τῆς γῆς, ἄνευ τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς; Ὑμῶν δέ καί αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ἠριθμημέναι εἰσί. Μή οὖν φοβηθῆτε, πολλῶν στρουθίων διαφέρετε (σελ. 66) ὑμεῖς˙ πᾶς ὅς τις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγώ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς».
Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ νηφαλέως θεῖναι τόν Θεόν ἔμποσθέν σου διά παντός, ἵνα καί περί σοῦ πληρωθῇ ὁ προφητικός λόγος˙ «προωρώμην τόν Κύριον ἐνώπιόν μου διά παντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μου ἐστιν, ἵνα μή σαλευθῶ». Ἔκτεινον οὖν τάς χείράς σου ἐξ ὅλης σου τῆς ψυχῆς ἐπί τά προκείμενά σοι˙ καί ἐν τούτοις μελέτησον διά παντός ὅπως ἀκούσῃς τῆς φωνῆς τοῦ Θεοῦ πρός σέ λεγούσης. «Ἰδού ἀποστέλλω τόν Ἄγγελόν μου πρό προσώπου σου, ὅς κατασκευάσει τήν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου».
Ἀπόκρισις η'
Ὁ αὐτός ἱκανῶς κοπωθείς καί μή εὑρών ἐργόχειρον ἐλυπεῖτο καί ἐθαύμαζε, πῶς κατά τόν λόγον τοῦ Γέροντος «οὐκ ἐπέμφθη ὁ Ἄγγελος πρό προσώπου αὑτοῦ», μή εἰδώς ὅτι τοῦτο ἐρρέθη αὐτῷ πρός τήν εὐλογίαν τῆς ἀναχωρήσεως. Καί διά τοῦτο γράφει αὐτῷ ὁ Γέρων ταῦτα.
Γράψον τῷ ἀδελφῷ˙ ὅσον ἐστί τό πλοῖον ἐν τῇ θαλάσσῃ, ἐκδέχεται κινδύνους καί προσβολήν ἀνέμων. Ἐάν δέ φθάσῃ εἰς τόν τῆς ἡσυχίας λιμένα καί τόν τῆς εἰρήνης, οὐκ ἔτι ἔχει φόβον κινδύνων κάι θλίψεων καί προσβολῶν ἀνέμων, ἀλλ᾿ ἐν γαλήνῃ ἔσται. Οὕτω καί ἡ ἀγάπη σου ὅσον εἶ μετά τῶν ἀνθρώπων, προσδόκησον θλίψεις καί κινδύνους καί προσβολήν τῶν νοητῶν ἀνέμων, ὅταν δέ φθάσῃς εἰς τά ἡτοιμασμένα σοι, τότε ἄφοβος ἔσῃ.
Περί δέ οὗ προεῖπον, ὅτι εἶπεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν «ὅτι ἰδού ἀποστελῶ τόν Ἄγγελόν μου πρό προσώπου σου», ἐπέμφθη. Περί δέ τοῦ μή εὑρεῖν ἐργόχειρον, εἶπεν ὁ Θεός ἐν τῷ μωσαϊκῷ βιβλίῳ˙ «διά τοῦτο ἐκύκλωσέ σε καί ἐπαίδευσέ σε καί ἐλιμογχόνησέ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐκείνῃ τῇ φοβερᾷ, γνῶναι τά ἐν τῇ καρδίᾳ σου». Νόησον τά λεγόμενά σοι παρ᾿ ἐμοῦ καί ἑδραίως κάμε καί ἀδιστάκτως, ἀγαπητέ ἀδελφέ.
Ἐπιστολή τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός αὐτόν ἀπελθόντα εἰς ἀπόκρισιν τοῦ κοινοβίου, καί διά τό πολλήν εὑρεῖν θλῖψιν ὀλιγωρήσαντα
(σελ. 68) Γράψον, τέκνον, τῷ ἀδελφῷ ἡμῶν Ἰωάννῃ ἀσπασμόν ἐν Κυρίῳ, ἐξ ἐμοῦ καί σοῦ καί τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν Ἰωάννου καί εἰπέ αὐτῷ˙ μή ἐκκακήσῃς ἐν ταῖς θλίψεσι καί τοῖς σωματικοῖς πόνοις, οὕς ὑπομένεις καί κοπιᾷς δι᾿ ἡμᾶς καί διά τό ἡμῶν κοινόβιον˙ ἔστι γάρ καί τοῦτο τοῦ θεῖναι τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν, καί ἐλπίζω ὅτι πολύς ὁ μισθός τοῦ κόπου τούτου. Καί ὡς κατέστησεν ὁ Θεός τόν Ἰωσήφ θρέψαι τούς ἀδελφούς αὐτοῦ ἐν λιμῷ ἐν Αἰγύπτῳ, οὕτω καί σέ κατέστησε βοηθῆσαι τῷ κοινοβίῳ μετά τοῦ τέκνου ἡμῶν Σερίδου˙ κἀγώ σοι λέγω τόν ἀποστολικόν λόγον τόν πρός Τιμόθεον˙ «σύ οὖν τέκνον ἐνδυναμώθητι χάριτι Πνεύματος ἁγίου».
Βλέπω γάρ σου τήν ἡσυχίαν πῶς μέλλει ἔρχεσθαι καί συγχαίρω σοι ἐν Κυρίῳ˙ ὅσον γάρ ἔξω διάγεις, θλῖψιν καί κόπον σωματικόν μέλλεις εὑρίσκειν˙ ὅταν δέ φθάσῃς εἰς τόν τῆς ἡσυχίας λιμένα, ἀνάπαυσιν καί εἰρήνην εὑρίσκεις˙ ἀψευδής γάρ ἐστιν ὁ Δεσπότης ἡμῶν ὁ λέγων˙ «ὅτι δώσω αὐτοῖς ἐν τῷ νῦν αἰῶνι ἑκατονταπλασίονα, καί ἐν τῷ μέλλοντι ζωήν αἰώνιον».
Προθύμως οὖν κοπίασον, ἀδελφέ, ὅπως εὕρης, πλείονα τήν ἀγάπην καί τήν ἀνάπαυσιν. Πρό τοῦ γάρ φθάσαι τό πλοῖον τόν λιμένα, κρούεται καί χειμάζεται ἀπό τῶν κυμάτων καί τῶν κλυδώνων˙ ἐάν δέ φθάσῃ εὑρίσκεται λοιπόν εἰς πολλήν γαλήνην. Νόησον τά λεγόμενα καί φύλαξον.
«Δώῃ γάρ σοι ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσιν».
Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, λίθου πεσόντος κατά τοῦ ποδός αὐτοῦ καί πολλήν αὐτῷ κινήσαντος ὀδύνην καί ἀθυμίαν.
Ἀγαπητῷ ἀδελφῷ Ἰωάννην ἐν Κυρίῳ χαίρειν. Κατά τόν κόπον τοῦ σώματός σου τόν δι᾿ ἡμᾶς καί τό σύντριμμα τοῦ ποδός σου διά τόν Θεόν, ἐμπλῆσαι ὁ Δεσπότης Θεός τήν ψυχήν σου, ἀγαπητέ μου, τῶν ἐπουρανίων ἀγαθῶν ἑκατονταπλασίονα. Κατανόησον τά γραφόμενα παρ᾿ ἐμοῦ, ἀδελφέ, καί κρύψον παρά σεαυτῷ˙ ἀκουτιεῖ γάρ σε χαρμονήν ἐπουράνιον, δεσποτικήν, θεϊκήν. Ἐν ὀνόματι γάρ τῆς ἁγίας Τριάδος, εὑρίσκω ὅτι συγκληρονόμος εἶ τῶν ἐμῶν χαρισμάτων, τῶν παρά Θεοῦ δοθέντων μοι˙ καί κατά πρόσβασιν προσδοκῶ ὅτι ταχέως φθάνεις˙ ἔστι γάρ ὁ διά κόπων κατά Θεόν φθάνων εἰς τήν αὐτοῦ κατάπαυσιν˙ ἔστι πάλιν ὁ διά ταπείνωσιν φθάνων εἰς αὐτήν. (σελ. 70) Ἐλπίζω δέ ὅτι κατ᾿ ἀμφότερα ἕξεις, ἐν τῷ ἀποθανεῖν τήν ὀργήν σου, πνιγέντος τοῦ θυμοῦ ἀπό τῆς καρδίας σου καί τότε πληροῦται εἰς σέ ὁ γεγραμμένος λόγος˙ «ἴδε τήν ταπείνωσίν μου καί τόν κόπον μου καί ἄφες πάσας τάς ἁμαρτίας μου».
Καί ἐπειδή εἶπον ὅτι κατά πρόσβασιν φθάνεις, κατανόησον τά Εὐαγγέλια, πῶς καί ποσάκις δέδωκεν ὁ Χριστός τά χαρίσματα τοῖς μαθηταῖς περί ἰάσεων καί ἐκβάσεων δαιμόνων, τήν δέ τελειότητα (ἴσ. δέδωκε) περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, εἰπών αὐτοῖς˙ «ὧν ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας ἀφέωνται». Ἐάν οὖν διά τόν κόπον σου τόν διά τόν Θεόν ἀφήσῃ σοι τάς ἁμαρτίας σου, ἰδού τό μέτρον ὅ θέλω σε καταλαβεῖν. Ἐάν δέ δυσνόητα ρήματα ἐν τῇ ἐπιστολῇ ἀναγνῷς, ἐρώτησον τόν ὁμόψυχόν σου Σέριδον, υἱόν δέ ἐμοῦ ἀγαπητόν, καί διά τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος φράσσει σοι τά δυσνόητα. Ἐδεήθην γάρ τοῦ Θεοῦ ὑπέρ αὐτοῦ καί περί τούτου.
Σύ οὖν ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἀκαταπαύστως τρέχε τήν ὁδόν τήν ἡτοιμασμένην, ὅπως μετά χαρᾶς φθάσῃς, ὅν ἐφθάσαμεν τοῦ Χριστοῦ λιμένα καί ἀκούσῃς τῆς φωνῆς τῆς πεπληρωμένης χαρᾶς καί ζωῆς καί φωτός καί ἀγαλλιάσεως, λεγούσης πρός σέ˙ «εὖ δοῦλε ἀγαθέ καί πιστέ, ἐπί ὀλίγα ἧς πιστός, ἐπί πολλῶν σε καταστήσω, εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου».
Χαίροις ἐν Κυρίῳ, χαίροις ἐν Κυρίῳ, χαίροις ἐν Κυρίῳ˙ ὁ Κύριος φυλάξοι τήν ψυχήν σου καί τό σῶμα σου ἀπό παντός κακοῦ καί παντός ἐναντιώματος διαβολικοῦ καί φαντασίας πάνυ θορυβώδους˙ ὁ Κύριος ἔσται σοι φῶς, σκέπη σου, ὁδός σου, ἰσχύς σου, στέφανός σου ἀγαλλιάσεως καί ἀντίληψις αἰωνία. Πρόσεχε σεαυτῷ, γέγραπται γάρ˙ «τά ἐκπορευόμενα διά τῶν χειλέων μου οὐ μή ἀθετήσω».
Γράψον τῷ ἀδελφῷ˙ ὅσον ἐστί τό πλοῖον ἐν τῇ θαλάσσῃ, ἐκδέχεται κινδύνους καί προσβολήν ἀνέμων. Ἐάν δέ φθάσῃ εἰς τόν τῆς ἡσυχίας λιμένα καί τόν τῆς εἰρήνης, οὐκ ἔτι ἔχει φόβον κινδύνων κάι θλίψεων καί προσβολῶν ἀνέμων, ἀλλ᾿ ἐν γαλήνῃ ἔσται. Οὕτω καί ἡ ἀγάπη σου ὅσον εἶ μετά τῶν ἀνθρώπων, προσδόκησον θλίψεις καί κινδύνους καί προσβολήν τῶν νοητῶν ἀνέμων, ὅταν δέ φθάσῃς εἰς τά ἡτοιμασμένα σοι, τότε ἄφοβος ἔσῃ.
Περί δέ οὗ προεῖπον, ὅτι εἶπεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν «ὅτι ἰδού ἀποστελῶ τόν Ἄγγελόν μου πρό προσώπου σου», ἐπέμφθη. Περί δέ τοῦ μή εὑρεῖν ἐργόχειρον, εἶπεν ὁ Θεός ἐν τῷ μωσαϊκῷ βιβλίῳ˙ «διά τοῦτο ἐκύκλωσέ σε καί ἐπαίδευσέ σε καί ἐλιμογχόνησέ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐκείνῃ τῇ φοβερᾷ, γνῶναι τά ἐν τῇ καρδίᾳ σου». Νόησον τά λεγόμενά σοι παρ᾿ ἐμοῦ καί ἑδραίως κάμε καί ἀδιστάκτως, ἀγαπητέ ἀδελφέ.
Ἀπόκρισις θ'
Ἐπιστολή τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός αὐτόν ἀπελθόντα εἰς ἀπόκρισιν τοῦ κοινοβίου, καί διά τό πολλήν εὑρεῖν θλῖψιν ὀλιγωρήσαντα
(σελ. 68) Γράψον, τέκνον, τῷ ἀδελφῷ ἡμῶν Ἰωάννῃ ἀσπασμόν ἐν Κυρίῳ, ἐξ ἐμοῦ καί σοῦ καί τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν Ἰωάννου καί εἰπέ αὐτῷ˙ μή ἐκκακήσῃς ἐν ταῖς θλίψεσι καί τοῖς σωματικοῖς πόνοις, οὕς ὑπομένεις καί κοπιᾷς δι᾿ ἡμᾶς καί διά τό ἡμῶν κοινόβιον˙ ἔστι γάρ καί τοῦτο τοῦ θεῖναι τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν, καί ἐλπίζω ὅτι πολύς ὁ μισθός τοῦ κόπου τούτου. Καί ὡς κατέστησεν ὁ Θεός τόν Ἰωσήφ θρέψαι τούς ἀδελφούς αὐτοῦ ἐν λιμῷ ἐν Αἰγύπτῳ, οὕτω καί σέ κατέστησε βοηθῆσαι τῷ κοινοβίῳ μετά τοῦ τέκνου ἡμῶν Σερίδου˙ κἀγώ σοι λέγω τόν ἀποστολικόν λόγον τόν πρός Τιμόθεον˙ «σύ οὖν τέκνον ἐνδυναμώθητι χάριτι Πνεύματος ἁγίου».
Βλέπω γάρ σου τήν ἡσυχίαν πῶς μέλλει ἔρχεσθαι καί συγχαίρω σοι ἐν Κυρίῳ˙ ὅσον γάρ ἔξω διάγεις, θλῖψιν καί κόπον σωματικόν μέλλεις εὑρίσκειν˙ ὅταν δέ φθάσῃς εἰς τόν τῆς ἡσυχίας λιμένα, ἀνάπαυσιν καί εἰρήνην εὑρίσκεις˙ ἀψευδής γάρ ἐστιν ὁ Δεσπότης ἡμῶν ὁ λέγων˙ «ὅτι δώσω αὐτοῖς ἐν τῷ νῦν αἰῶνι ἑκατονταπλασίονα, καί ἐν τῷ μέλλοντι ζωήν αἰώνιον».
Προθύμως οὖν κοπίασον, ἀδελφέ, ὅπως εὕρης, πλείονα τήν ἀγάπην καί τήν ἀνάπαυσιν. Πρό τοῦ γάρ φθάσαι τό πλοῖον τόν λιμένα, κρούεται καί χειμάζεται ἀπό τῶν κυμάτων καί τῶν κλυδώνων˙ ἐάν δέ φθάσῃ εὑρίσκεται λοιπόν εἰς πολλήν γαλήνην. Νόησον τά λεγόμενα καί φύλαξον.
«Δώῃ γάρ σοι ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσιν».
Ἀπόκρισις ι'
Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, λίθου πεσόντος κατά τοῦ ποδός αὐτοῦ καί πολλήν αὐτῷ κινήσαντος ὀδύνην καί ἀθυμίαν.
Ἀγαπητῷ ἀδελφῷ Ἰωάννην ἐν Κυρίῳ χαίρειν. Κατά τόν κόπον τοῦ σώματός σου τόν δι᾿ ἡμᾶς καί τό σύντριμμα τοῦ ποδός σου διά τόν Θεόν, ἐμπλῆσαι ὁ Δεσπότης Θεός τήν ψυχήν σου, ἀγαπητέ μου, τῶν ἐπουρανίων ἀγαθῶν ἑκατονταπλασίονα. Κατανόησον τά γραφόμενα παρ᾿ ἐμοῦ, ἀδελφέ, καί κρύψον παρά σεαυτῷ˙ ἀκουτιεῖ γάρ σε χαρμονήν ἐπουράνιον, δεσποτικήν, θεϊκήν. Ἐν ὀνόματι γάρ τῆς ἁγίας Τριάδος, εὑρίσκω ὅτι συγκληρονόμος εἶ τῶν ἐμῶν χαρισμάτων, τῶν παρά Θεοῦ δοθέντων μοι˙ καί κατά πρόσβασιν προσδοκῶ ὅτι ταχέως φθάνεις˙ ἔστι γάρ ὁ διά κόπων κατά Θεόν φθάνων εἰς τήν αὐτοῦ κατάπαυσιν˙ ἔστι πάλιν ὁ διά ταπείνωσιν φθάνων εἰς αὐτήν. (σελ. 70) Ἐλπίζω δέ ὅτι κατ᾿ ἀμφότερα ἕξεις, ἐν τῷ ἀποθανεῖν τήν ὀργήν σου, πνιγέντος τοῦ θυμοῦ ἀπό τῆς καρδίας σου καί τότε πληροῦται εἰς σέ ὁ γεγραμμένος λόγος˙ «ἴδε τήν ταπείνωσίν μου καί τόν κόπον μου καί ἄφες πάσας τάς ἁμαρτίας μου».
Καί ἐπειδή εἶπον ὅτι κατά πρόσβασιν φθάνεις, κατανόησον τά Εὐαγγέλια, πῶς καί ποσάκις δέδωκεν ὁ Χριστός τά χαρίσματα τοῖς μαθηταῖς περί ἰάσεων καί ἐκβάσεων δαιμόνων, τήν δέ τελειότητα (ἴσ. δέδωκε) περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, εἰπών αὐτοῖς˙ «ὧν ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας ἀφέωνται». Ἐάν οὖν διά τόν κόπον σου τόν διά τόν Θεόν ἀφήσῃ σοι τάς ἁμαρτίας σου, ἰδού τό μέτρον ὅ θέλω σε καταλαβεῖν. Ἐάν δέ δυσνόητα ρήματα ἐν τῇ ἐπιστολῇ ἀναγνῷς, ἐρώτησον τόν ὁμόψυχόν σου Σέριδον, υἱόν δέ ἐμοῦ ἀγαπητόν, καί διά τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος φράσσει σοι τά δυσνόητα. Ἐδεήθην γάρ τοῦ Θεοῦ ὑπέρ αὐτοῦ καί περί τούτου.
Σύ οὖν ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἀκαταπαύστως τρέχε τήν ὁδόν τήν ἡτοιμασμένην, ὅπως μετά χαρᾶς φθάσῃς, ὅν ἐφθάσαμεν τοῦ Χριστοῦ λιμένα καί ἀκούσῃς τῆς φωνῆς τῆς πεπληρωμένης χαρᾶς καί ζωῆς καί φωτός καί ἀγαλλιάσεως, λεγούσης πρός σέ˙ «εὖ δοῦλε ἀγαθέ καί πιστέ, ἐπί ὀλίγα ἧς πιστός, ἐπί πολλῶν σε καταστήσω, εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου».
Χαίροις ἐν Κυρίῳ, χαίροις ἐν Κυρίῳ, χαίροις ἐν Κυρίῳ˙ ὁ Κύριος φυλάξοι τήν ψυχήν σου καί τό σῶμα σου ἀπό παντός κακοῦ καί παντός ἐναντιώματος διαβολικοῦ καί φαντασίας πάνυ θορυβώδους˙ ὁ Κύριος ἔσται σοι φῶς, σκέπη σου, ὁδός σου, ἰσχύς σου, στέφανός σου ἀγαλλιάσεως καί ἀντίληψις αἰωνία. Πρόσεχε σεαυτῷ, γέγραπται γάρ˙ «τά ἐκπορευόμενα διά τῶν χειλέων μου οὐ μή ἀθετήσω».