ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΜΕΣΟΓΑΙΑΣ ΚΑΙ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ

Kυριακή του Πάσχα

Ανέτειλε ήδη η "εορτή των εορτών και η πανήγυρις των πανηγύρεων", η μεγάλη και ένδοξη ημέρα του Πάσχα. Η λέξη Πάσχα είναι εβραϊκή και σημαίνει τη διάβαση, το πέρασμα.

Όταν ο Άγγελος σκότωσε τα πρωτότοκα παιδιά των Αιγυπτίων, πέρασε μπροστά από τα σπίτια των Εβραίων χωρίς να μπει μέσα σ' αυτά και να φονεύσει παιδιά Εβραίων, καθώς τον εμπόδιζε το αίμα του αμνού που είχαν θυσιάσει και με το οποίο είχαν βαφτεί τα ανώφλια των θυρών. Οι Εβραίοι τελούσαν την εορτή του Πάσχα σε ανάμνηση αυτού του γεγονότος, καθώς και του γεγονότος της διάβασης, με θαυματουργικό τρόπο, της Ερυθράς Θάλασσας και σωτηρίας τους από τη δουλεία του Φαραώ. Αλλά τα γεγονότα αυτά ήταν συγχρόνως και προτύπωση (προεικόνα)άλλων υψηλών εννοιών. Αίγυπτος είναι η αμαρτία και τύραννος Φαραώ ο διάβολος. Ο Κύριός μας, ο Αμνός του Θεού, κατέβηκε από τον ουρανό στη γη, σταυρώθηκε, τάφηκε και αναστήθηκε και έτσι μας έσωσε από τη δουλεία της αμαρτίας και μας πέρασε από τη χώρα της πικρής δουλείας μας σε κοιλάδες γεμάτες άνθη πνευματικής ζωής και συνέτριψε τον εχθρό μας τον διάβολο. Αυτή τη διάβαση γιορτάζουμε από την ενοχή της αμαρτίας στην δικαίωση, από τα έργα του σκότους στην αρετή, από την κατάρα στην ευλογία, από την φθορά στην αφθαρσία, από τον θάνατο στη ζωή, από τη γη στον ουρανό. Ας υμνήσουμε λοιπόν κι ας δοξολογήσουμε τον Κύριο.

Η Ακολουθία της Κυριακής του Πάσχα, Όρθρος και Θεία Λειτουργία του Ι. Χρυσοστόμου, τελείται συνήθως το μεσονύκτιο του Σαββάτου προς Κυριακή. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας αναγινώσκεται ο υπέροχος κατηχητικός λόγος του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα τελείται ο "Εσπερινός της Αγαπης" (σε πολλούς ναούς τελείται το πρωί της Κυριακής 10 ή 11 π.μ.). Λέγεται έτσι γιατί παλιότερα οι χριστιανοί αντάλλασαν μεταξύ τους φιλιά αγάπης. Λέγεται και "δεύτερη Ανάσταση" , όπως ο Εσπερινός του Μ. Σαββάτου λέγεται "πρώτη Ανάσταση". Κατά τον Εσπερινό της Αγάπης συνηθίζεται να διαβάζεται το Ευαγγέλιο σε διάφορες γλώσσες. Αυτό γίνεται για να τονιστεί ότι το γεγονός της Ανάστασης έχει παγκόσμιο χαρακτήρα. Αναστάσεως λοιπόν ημέρα ας λαμπρυνθούμε οι λαοί, δηλ. να γεμίσουμε με χαρά, με αγαλλίαση, με φως! Είναι Πάσχα, Κυρίου Πάσχα! γιατί από τον θάνατο προς τη ζωή κι από τη γη προς τον ουρανό μας ανέβασε ο Χριστός ο Θεός μας, τραγουδώντας τον ύμνο της νίκης.

Πηγή: «Η Μεγάλη Εβδομάς - Μετά ερμηνείας» υπό Επιφανίου Θεοδωροπούλου - Εκδ. της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος με ελεύθερη απόδοση στη νεοελληνική

Μεγάλο Σάββατο

m.savvato Kατά τo M. Σάββατο γιορτάζουμε την ταφή του Κυρίου από τον Ιωσήφ και το Νικόδημο, καθώς και την κάθοδό Του στα σκοτεινά βασίλεια του Άδη. Όταν ο Κύριος πέθανε ως άνθρωπος και χωρίστηκε η Ψυχή από το Σώμα Του, τότε το μεν Σώμα Του, από το οποίο δεν χωρίστηκε η Θεότητα του Κυρίου, τέθηκε στον τάφο, η δε Ψυχή Του, ενωμένη κι αυτή με την παντοδύναμη Θεότητά Του, κατέβηκε στον Άδη και, αφού τον νίκησε, απελευθέρωσε τις ψυχές, που ήταν αιχμάλωτες εκεί.

Κατά την τρίτη μέρα ενώθηκε πάλι η Ψυχή με το Σώμα και το Σώμα αναστήθηκε από τους νεκρούς. Με αυτό τον τρόπο νικήθηκαν και ο Άδης και ο θάνατος. Τον Άδη νίκησε η Ψυχή του Κυρίου, τον δε θάνατο το Σώμα Του, γιατί και τα δύο δεν ήταν μόνα τους, αλλά ήταν ενωμένα με τη Θεότητα. Η Ψυχή αυτή και το Σώμα αυτό δεν ήταν ψυχή και σώμα ενός κοινού θνητού, αλλά Ψυχή και Σώμα του Θεού που ενανθρώπησε (έγινε άνθρωπος). Γι αυτό ούτε ο Άδης μπορούσε να κρατήσει δεσμευμένη την Ψυχή αυτή, ούτε και ο θάνατος μπορούσε να κρατήσει και να παραδώσει το Σώμα αυτό στη φθορά.

Ο όρθρος του Μ. Σαββάτου ψάλλεται το απόγευμα της Μ. Παρασκευής.

Κατά την ημέρα του Μ. Σαββάτου το πρωί τελείται ο εσπερινός του Πάσχα, μαζί με τη Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου. Η Ακολουθία έχει αναστάσιμο και πανηγυρικό χαρακτήρα, γιατί είναι εσπερινός της μεγάλης και κοσμοσωτήριας γιορτής του Πάσχα και αποτελεί εισαγωγή σ' αυτή. Ο λαός την ονομάζει "πρώτη Ανάσταση".

Πηγή: «Η Μεγάλη Εβδομάς - Μετά ερμηνείας» υπό Επιφανίου Θεοδωροπούλου - Εκδ. της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος

Μεγάλη Παρασκευή

m.paraskevi Kατά τη Μ. Παρασκευή επιτελούμε ανάμνηση των Παθών του Κυρίου, δηλαδή των πτυσμάτων, των χτυπημάτων, των ύβρεων κ.λπ. και κυρίως της Σταύρωσης και του φρικτού θανάτου του Κυρίου. Μας υπενθυμίζει ακόμη η Εκκλησία μας, κατά την ημέρα αυτή, της ομολογίας του ληστή στο Σταυρό, ότι ο Κύριος είναι Βασιλέας των ουρανών και την παράκλησή του να τον θυμηθεί στην Βασιλεία Του.

Την Μ. Παρασκευή ψάλλονται οι "Μεγάλες Ώρες" (πρώτη, τρίτη, έκτη, ένατη). Μεγάλες λέγονται και λόγω του μήκους τους, αλλά και γιατί αναφέρονται σε σπουδαία (μεγάλα) γεγονότα. Λέγονται και Βασιλικές Ώρες, γιατί κατά την εποχή του Βυζαντίου τις παρακολουθούσε και ο βασιλιάς. Οι Ώρες ψάλλονται το πρωί της Μ. Παρασκευής.

Κατά τον εσπερινό της Μ. Παρασκευής, που συνήθως τελείται το πρωί της Μ. Παρασκευής αμέσως μετά τις Ώρες, γίνεται η Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στη συνέχεια τοποθετείται στο ιερό κουβούκλιο (έπιπλο Επιταφίου), σε ύφασμα πάνω στο οποίο έχει κεντηθεί ή ζωγραφηθεί ο Κύριος νεκρός. Το ύφασμα αυτό λέγεται "Επιτάφιος".

Μεγάλη Πέμπτη

m.pempti Kατά τη Μ. Πέμπτη επιτελούμε ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων α) της νίψης (πλυσίματος) των ποδιών των αποστόλων από τον Κύριο. β) Του Μυστικού Δείπνου, δηλαδή της παράδοσης σε μας από τον Κύριο του Μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας γ) της θαυμαστής προσευχής του Κυρίου προς τον Πατέρα Του και δ) της προδοσίας του Κυρίου από τον Ιούδα.

Η Μ. Πέμπτη είναι η ημέρα της παράδοσης σε μας του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας και γι αυτό ο Εσπερινός της ημέρας αυτής είναι συνυφασμένος με Θεία Λειτουργία (Μ. Βασιλείου). Η Λειτουργία αυτή τελείται κατά τις πρωινές ώρες επειδή κατά τις απογευματινές ώρες θα τελεσθεί ο όρθρος της Μ. Παρασκευής.

Μεγάλη Tετάρτη

m.tetarth Kατά τη Μ. Τετάρτη επιτελούμε ανάμνηση του γεγονότος της αλείψεως του Κυρίου με μύρο από γυναίκα πόρνη. Επίσης φέρνει στη μνήμη μας η Εκκλησία και τη σύγκληση του Συνεδρίου των Ιουδαίων, του ανώτατου δηλαδή δικαστηρίου τους, προκειμένου να λάβουν την απόφαση καταδίκης του Κυρίου, αλλά και τα σχέδια του Ιούδα για προδοσία του Δασκάλου του.

Στην Εκκλησία ψάλλεται το τροπάριο της ευσεβής και σοφής ποιήτριας του Βυζαντίου Κασσιανής, την οποία οι μυθιστοριογράφοι την παρουσιάζουν ως πόρνη, πράγμα που δεν ισχύει.

Για τον αριθμό των γυναικών που άλειψαν τον Κύριο, οι ερμηνευτές δεν συμφωνούν. Άλλοι λένε ότι είναι μία, άλλοι δύο και άλλοι τρεις. Όμως εδώ δεν θα ασχοληθούμε εκτενώς.

Κατά τις τρεις πρώτες μέρες της Μ. Εβδομάδας Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη, Μ. Τετάρτη τελείται η Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων. Η Θεία Λειτουργία τελείται κατά τις πρωινές ώρες επειδή το απόγευμα τελείται ο όρθρος της επόμενης μέρας.

Μεγάλη Τρίτη

megali trith Kατά τη Μ. Τρίτη επιτελούμε ανάμνηση της περί των δέκα παρθένων παραβολής του Κυρίου. Η Εκκλησία μας καλεί να είμαστε έτοιμοι να υποδεχθούμε κρατώντας τις λαμπάδες των αρετών μας τον ουράνιο Νυμφίο, τον Κύριο Ιησού, ο Οποίος θα έρθει ξαφνικά είτε ειδικά κατά τη στιγμή του θανάτου μας, είτε γενικά κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Επίσης μας καλεί, καθώς μας φέρνει μπροστά μας την παραβολή των ταλάντων, να καλλιεργήσουμε και να αυξήσουμε τα χαρίσματα που μας έδωσε ο Θεός.

Σε αυτά κυρίως τα θέματα είναι αφιερωμένη και η υμνογραφία της ημέρας. Πρώτα ψάλλεται το «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται...», δεύτερο το «Τὸν Νυμφίον ἀδελφοὶ ἀγαπήσωμεν...»και ακολουθούν δύο τροπάρια που αναφέρονται στην προδοσία του Κυρίου από τον Ιούδα.

Μεγάλη Δευτέρα

Μεγάλη Δευτέρα Ιωσήφ ο Πάγκαλος Kατά τη Μ. Δευτέρα επιτελούμε ανάμνηση του ενάρετου Ιωσήφ (υιού του πατριάρχη Ιακώβ του δισέγγονου του Αβραάμ), ο οποίος είναι τύπος του Κυρίου μας Ιησού Χριστού.

Ο Ιωσήφ, αγαπητός υιός του πατέρα του, φθονήθηκε από τους αδελφούς του που αρχικά τον έριξαν στον λάκκο και στη συνέχεια, τον πούλησαν αντί 20 χρυσών νομισμάτων σε εμπόρους και από εκείνους στον Πετεφρή που ήταν αρχιμάγειρας του βασιλιά της Αιγύπτου.

Ο Ιωσήφ ήταν ωραίος στην όψη και γι' αυτό η σύζυγος του Πετεφρή επιθύμησε να αμαρτήσει μαζί του. Αυτός αρνήθηκε, οπότε και τον συκοφάντησε στον άνδρα της, ότι δήθεν αυτός της επιτέθηκε με ανήθικους σκοπούς. Ο Πετεφρής πίστευσε την συκοφαντία και ο αθώος Ιωσήφ ρίχθηκε στη φυλακή.

Κάποτε όμως, ο Φαραώ, δηλ. ο βασιλιάς της Αιγύπτου, είδε παράδοξο όνειρο και ζήτησε να βρει την εξήγηση αυτού του ονείρου. Τότε του είπαν ότι στη φυλακή υπάρχει ένας Εβραίος νέος που άλλοτε είχε εξηγήσει τα όνειρα των συγκρατούμενών του. Ο Ιωσήφ κατ' εντολή του Φαραώ οδηγήθηκε μπροστά του, και με τον φωτισμό του Θεού, εξήγησε το όνειρο του Φαραώ και του είπε ότι θα έρθουν για τη χώρα του 7 χρόνια ευφορίας και 7 χρόνια ακαρπίας και πείνας. Τότε ο Φαραώ, καταγοητευμένος από τη θεία σοφία του Ιωσήφ, τον έντυσε με βασιλική στολή, τον ανέβασε σε βασιλικό άρμα και τον κατέστησε γενικό άρχοντα της Αιγύπτου, ας πούμε Πρωθυπουργό. Ο Ιωσήφ διαχειρίστηκε με θαυμαστή σοφία την εξουσία και αργότερα όταν ήρθαν τα χρόνια της πείνας, λόγω ακαρπίας της γης, αυτός άνοιξε τις αποθήκες, που είχε γεμίσει κατά τα πρώτα έτη, και χόρτασε το λαό.

Θεωρήθηκε δε ο Ιωσήφ τύπος και προεικόνιση του Κυρίου. γιατί και αυτός Αγαπητός Υιός του Πατρός, φθονήθηκε από τους συμπατριώτες του Ιουδαίους , πουλήθηκε από τον μαθητή Του, βασανίστηκε και ρίχτηκε νεκρός στον σκοτεινό τάφο. Στη συνέχεια αναστήθηκε ένδοξα και μας θρέφει με τον Άρτο της ζωής δηλαδή με το Πανάγιο Σώμα Του.

Επίσης κατά τη Μ. Δευτέρα επιτελούμε ανάμνηση και της άκαρπης συκιάς την οποία καταράστηκε ο Κύριος και ξεράθηκε. Η συκιά αυτή συμβολίζει. τόσο τη Συναγωγή των Εβραίων, η οποία δεν είχε πνευματικούς καρπούς και γι αυτό καταδικάστηκε από τον Κύριο, όσο και κάθε άνθρωπο που στερείται πνευματικούς καρπούς, δηλαδή αρετές.

Η Εκκλησία μας φέρνει το παράδειγμα της συκιάς γιατί θέλει να μας προτρέψει σε αγώνες πνευματικούς για την απόκτηση αρετών.

Η υμνογραφία της ημέρας είναι αφιερωμένη στα 2 παραπάνω θέματα (του Ιωσήφ και της συκιάς) και επιπλέον στο θέμα της έλευσης του Κυρίου προς το Πάθος.

Πρώτο τροπάριο ψάλλεται ως εισαγωγή και τις 2 επόμενες ημέρες το «Ἰδοὺ ὁ Νυμφίος ἔρχεται...», εμπνευσμένο από την παραβολή του Κυρίου των δέκα παρθένων. Λόγω του τροπαρίου αυτού, οι Ακολουθίες της Μ. Δευτέρας, Μ. Τρίτης και Μ. Τετάρτης λέγονται και "Ακολουθίες του Νυμφίου".