Ἡ ἑορτή τῆς Ἀναλήψεως εἶναι τόσο μεγάλη ὅσο καί δύσκολη γιὰ νὰ κατανοήσει κανείς τὸ βαθύτερο νόημά της. Ὑπάρχουν πολλοὶ λόγοι ποὺ ἀναδεικνύουν τὴ σημασία της, ἀλλὰ ἂς ἀρκεστοῦμε σὲ τρεῖς, οἱ ὁποῖοι δικαιλογοῦν καὶ τὴν χαρὰ τῶν ἀποστόλων, παρά τό γεγονός τοῦ χωρισμοῦ τους ἀπό τόν Χριστό. Ἀναφέρει ὁ Λουκᾶς στὸ Εὐαγγέλιό του ὅτι ἀφοῦ ὁ Κύριος ἀνελήφθη στὸν οὐρανὸ καί πλέον χάθηκε ἀπὸ τὰ μάτια τους, ἐκεῖνοι «ὑπέστρεψαν μετά χαρᾶς μεγάλης» (Λουκ. κδ΄ 52). Ὁ χωρισμός, καὶ μάλιστα ὁ χωρισμὸς ἀπὸ τὸν Ἀναστάντα Χριστό, θὰ ἔπρεπε νὰ ἀφήσει λύπη στὶς ψυχές τους. Τί ἦταν αὐτὸ ποὺ τοὺς ἔδωσε χαρὰ καὶ μάλιστα μεγάλη;

  Τὸ πρῶτο χαρακτηριστικὸ ποὺ προσδιορίζει τὴ σημασία τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου εἶναι ἡ πανηγυρικὴ ὁλοκλήρωση τῆς θείας οἰκονομίας. Λέγει τὸ Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς: «τὴν ὑπὲρ ἡμῶν πληρώσας οἰκονομίαν καὶ τὰ ἐπὶ γῆς ἑνώσας τοῖς οὐρανίοις, ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστέ ὁ Θεός…». Μὲ ἄλλα λόγια ἡ αἴσθηση ὅτι δέν πῆγε χαμένη ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου, ἀλλά ὅτι ὁ Κύριος ἦλθε στόν κόσμο, δίδαξε, θαυματούργησε, ἔζησε μία ἁγία ζωή, ἄφησε ὡς παρακαταθήκη μετά ἀπό τό πάθος του καί τήν ἔνδοξη ἀνάστασή Του τήν χάρι Του, ἔδωσε τήν εὐλογία Του καί τελικῶς ἀνελήφθη εἰς τόν οὐρανό μὲ τὸ τρόπαιο τῆς νίκης, δηλαδὴ τὴν θεωθεῖσα ἀνθρώπινη φύση, αὐτό εἶναι τό πλήρωμα τῆς θείας οἰκονομίας• ἡ ὁλοκλήρωση τοῦ σχεδίου τῆς σωτηρίας μας ἀπό τόν Θεό.

  Τό δεύτερο εἶναι ἡ ἐπαγγελία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος• ἡ ὑπόσχεση ὅτι θά στείλει ὁ Χριστός στήν Ἐκκλησία τό Ἅγιο Πνεῦμα, τὸ ὁποῖο ἐκπορέυεται ἐκ τοῦ Πατρός. Αὐτό τὸ γεγονὸς θά ἑορτάσουμε τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἄν ἡ θεία οἰκονομία καί ἡ πορεία τοῦ Κυρίου στή γῆ εἶναι ἕνα δένδρο, ρίζες του εἶναι ἡ Γέννηση, κορμός του ἡ Σταύρωση, κλαδιά του εἶναι ἡ Ἀνάσταση, ἄνθη ἡ Ἀνάληψη, καί καρπός ἡ Πεντηκοστή. Αὐτός εἶναι καί ὁ σκοπός τῆς ζωῆς μας: ὄχι ἁπλᾶ νά γίνουμε καλοί ἄνθρωποι, ἀλλά νά ἀποκτήσουμε τό Ἅγιο Πνεῦμα. Οἱ ἀπόστολοι, καθὼς ὁ Κύριος ἀνελαμβάνετο, συνείχοντο ἀπὸ τήν χαρά τῆς προσδοκίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς ἡ ὑπόσχεση τοῦ Κυρίου ἔγινε πραγματικότης. Καί μέσα στὴν ἱστορία διά τῶν ἀποστόλων χορηγεῖται καί προχέεται τό Ἅγιο Πνεῦμα στὸν ὀργανισμὸ τῆς Ἐκκλησίας μὲ ἀποτέλεσμα ὁ κάθε πιστὸς νὰ μπορεῖ νά γίνει ἀποδέκτης τῶν δωρεῶν καί τῆς χάριτος Του. Ἂς θυμηθοῦμε τὸν λόγο τοῦ Κυρίου: «συμφέρει ὑμῖν ἵνα ἐγὼ ἀπέλθω… ὅταν δὲ ἔλθῃ ὁ Παράκλητος, ὃν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν… ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ καὶ ὁδηγήσει ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν» (Ἰω. ιε΄ 26, ιστ΄ 7,13). Ἡ Ἐκκλησία μας τρέφεται καὶ ζωογονεῖται ἀπὸ τὴν χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος• «Ἁγίῳ Πνεύματι πᾶσα ψυχὴ ζωοῦται καὶ καθάρσει ὑψοῦται, λαμπρύνεται, τῇ Τριαδικῇ Μονάδι ἱεροκρυφίως», ψάλλουμε στοὺς Ἀναβαθμοὺς τοῦ δ΄ ἤχου.

  Ὑπάρχει καὶ ἕνας τρίτος λόγος• εἶναι ἡ ὑπόσχεση τῆς συντέλειας τῶν αἰώνων καὶ τῆς ἐνδόξου δευτέρας παρουσίας τοῦ Κυρίου, ὅτι ὁ Χριστός δέν ἐγκαταλείπει τόν κόσμο, ἀλλά παραμένει καὶ θά ξανάρθει ἐν δόξῃ. Αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὴ διαβεβαίωση τῶν ἀγγέλων κατὰ τὴν Ἀνάληψη τοῦ Κυρίου: «Ἄνδρες Γαλιλαῖοι, οὗτος ὁ Ἰησοῦς, ὁ ἀναληφθεὶς ἀφ’ ὑμῶν εἰς τὸν οὐρανόν, οὕτως ἐλεύσεται ὃν τρόπον ἐθεάσασθε αὐτόν, πορευόμενον εἰς τὸν οὐρανόν» (Πρ. α΄ 11), μέ τόν ἴδιο τρόπο πού τόν βλέπετε νά ἀναλαμβάνεται εἰς τούς οὐρανούς, μέ τόν ἴδιο τρόπο θά ξανάρθει. Δέν μᾶς ἔχει ξεχάσει ὁ Θεός, ἀλλά βρίσκεται κοντά μας καί θά ἐπανέλθει μέ τήν Δευτέρα Παρουσία γιά νά κλείσει τήν ἱστορία αὐτοῦ τοῦ κόσμου καὶ νὰ ἀνοίξει τὴν σελίδα τῆς αἰώνιας βασιλείας Του.

  Ἡ ἑορτὴ τῆς Θείας Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου μας εἶναι ὄντως μεγάλη. Ἂς μὴν ἀρκεσθοῦμε σὲ ἐξωτερικὲς μόνο συνήθειες εὐλαβοῦς διαθέσεως, οἱ ὁποῖες ὅμως δέν ἀποδίδουν πολλούς καρπούς. Ἀλλὰ ἡ πραγματικὴ πανήγυρις ἂς γίνει μέσα στήν καρδιά μας, στηριζόμενη σέ αὐτά τά τρία πράγματα: Τὸ πρῶτο, στήν πίστη ὅτι «οὕτως ἠγάπησεν ὁ Θεὸς τὸν κόσμον ὥστε τὸν Υἱὸν αὐτοῦ τὸν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς Αὐτὸν μὴ ἀπόληται ἀλλὰ ἔχῃ ζωὴν αἰώνιον» (Ἰω. γ΄ 16) καὶ ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὁ Σωτήρας μας. Τό δεύτερο, στὴν ἐπαγγελία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, στὴν πίστη δηλαδὴ ὅτι τό Ἅγιο Πνεῦμα ὑπάρχει στὴν Ἐκκλησία καί μπορεῖ ὁ κάθε ἕνας μας νά μετέχει Αὐτοῦ καὶ νὰ ἀπολαμβάνει τὴν χάρι καὶ τὰ χαρίσματά Του. Καί τό τρίτο, στὴν προσδοκία τῶν ἐσχάτων καί τῆς ἑλεύσεως τοῦ Θεοῦ, πού ὁδηγεῖ στήν πίστη ὅτι ὁ Κύριος δέν λείπει ἀπό τόν κόσμο, ἀλλά τόν ἀγκαλιάζει καί ἐμεῖς αἰσθανόμαστε τήν παρουσία Του καί προσδοκοῦμε τήν ὁλοκλήρωση τῆς ἱστορίας, τὰ ἔσχατα καὶ τὴν ἔνδοξο Δευτέρα Παρουσία Του, ὅπως ὁμολογοῦμε στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως «καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δὀξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τἐλος» καὶ στὴ συνέχεια «προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καὶ ζωὴν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ἀμήν».

Ἀνάληψη 2018  

Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ ἔχει στὸ τυπικό της, ἀλλὰ καὶ στὴν οὐσία της, ὁρισμένα διακριτικὰ γνωρίσματα. Ἕνα ἐξ αὐτῶν εἶναι ἡ λεγόμενη προσευχή τοῦ Ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου, τὴν ὁποία συχνὰ λέμε σὲ ὅλες τὶς Ἀκολουθίες καὶ ἡ ὁποία κατὰ τὸ τυπικὸ συνοδεύεται ἀπὸ τρεῖς βαθιὲς μετάνοιες, καὶ ἀκολουθεῖται ἀπὸ δώδεκα προσκυνητές.

Τί λέει αὐτὴ ἡ προσευχή; Πῶς τὴν προσευχόμαστε; Τί ἔχει νὰ πεῖ σὲ ἐμᾶς; Γιὰ ποιὸν λόγο ὑπάρχει σὲ τόσο κεντρικὴ θέση στὴν Ἐκκλησία σὲ αὐτὴν τὴν περίοδο; Ἂς προσπαθήσουμε νὰ δώσουμε τὸ στίγμα καὶ νὰ περιγράψουμε τὸν χαρακτήρα της, ὥστε νὰ μπορέσει ὁ καθένας μας λίγο νὰ βοηθηθεῖ, νὰ τὴν κάνει κομμάτι τῆς καρδιᾶς του καὶ ἔκφραση τοῦ βαθυτέρου του κόσμου, καθὼς θὰ στέκεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ αὐτὲς τὶς μέρες.

 «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δός. 

Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ.

Ναί, Κύριε, βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου ὅτι εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν».

«Κύριε, Σὺ ὁ ὁποῖος εἶσαι Δέσποτας, Ἄρχοντας, Θεός, τῆς ζωῆς μου». Αὐτὸ εἶναι δανεισμένο ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς Σοφίας τοῦ Σειράχ, ὅπου λέγει ὁ συγγραφέας τοῦ θεοπνεύστου αὐτοῦ βιβλίου, «Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου» καὶ λίγο παρακάτω «Κύριε καὶ Θεέ τῆς ζωῆς μου». Κι ἐμεῖς λοιπὸν ἀνοίγουμε ἀμέσως τὴν καρδιά μας καὶ λέμε: «Κύριε, ἐσὺ εἶσαι πρῶτον ὁ χορηγὸς τῆς ζωῆς μας, μᾶς τὴν ἔχεις δώσει ὡς δῶρο, εἶσαι αὐτὸς ὁ ὁποῖος τὴν κατευθύνει, ὁ ὁδηγός μας, εἶσαι -ὅπως τὸ λέγει καὶ ὁ ψαλμωδός- ὁ ὑπερασπιστὴς τῆς ζωῆς μας». Δέν μᾶς τὴν ἔδωσες ἁπλῶς καί μᾶς ἄφησες μόνους, ἀλλὰ μᾶς προστατεύεις στὴ ζωή μας διαρκῶς.

Αὐτὸς λοιπὸν ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ Θεός τῆς ζωῆς μας, αὐτὸς ὁ ὁποῖος ἐμφανίζεται στὴν ἀρχή, στὸ τέλος, σὲ κάθε στροφή, σὲ κάθε λεπτομέρεια σὲ κάθε γεγονός καὶ ἐπισφραγίζει τὴν παρουσία Του, αὐτὸς τὸν ὁποῖον ἐμεῖς καλούμεθα διαρκῶς νὰ διαπιστώνουμε καὶ ὄχι νὰ ἀμφισβητοῦμε, εἶναι ὁ Θεὸς στὸν ὁποῖο ἐμπιστευόμαστε τὰ πάντα. 

«Κύριε καὶ Δέσποτα τῆς ζωῆς μου». Μόνο ποὺ θὰ τὸ ποῦμε, Τοῦ ξεδιπλώνουμε ὅλη μας τὴ ζωή. Δὲν θέλουμε νὰ ξέρουμε τί θὰ μᾶς συμβεῖ, θέλουμε ἁπλῶς νὰ εἴμαστε πεπεισμένοι ὅτι «ἐν ταῖς χερσί Του οἱ κλῆροι ἡμῶν», δηλαδὴ οἱ τύχες τῆς ζωῆς μας καὶ οἱ λεπτομέρειές της, ἀπὸ τὶς πιὸ δευτερεύουσες μέχρι αὐτὲς οἱ ὁποῖες, ἐνῶ φαίνονται ἀσήμαντες, φέρουν τὸ μεγαλύτερο βάρος τῆς σωτηρίας μας, βρίσκονται στὰ χέρια Του. Μὲ αὐτὴν λοιπὸν τὴν ἐμπιστοσύνη πρὸς τὸν Θεό, τὴν ἀπόλυτη, τὴν ἄνευ κανενὸς ἐνδοιασμοῦ, ξεκινοῦμε τὴν προσευχή μας, ὅπως ἴσως καὶ κάθε ἄλλη προσευχή.

Καὶ ἀμέσως μετὰ ἀκολουθεῖ μία τετράδα παθῶν, ἀπὸ τὰ ὁποῖα θέλουμε νὰ εἴμαστε ἐντελῶς ξένοι, καὶ μία τετράδα ἀρετῶν, οἱ ὁποῖες θὰ ἐπιθυμούσαμε νὰ κατευθύνουν τὴ ζωή μας. Ζητοῦμε λοιπὸν ὁ Κύριος νὰ μὴν ἐπιτρέψει νὰ ὑπάρχει στὴ ζωή μας πνεῦμα ἀργίας, δηλαδὴ τεμπελιᾶς, ραθυμίας, ἀδιαφορίας, ἀκηδίας. Τὸ ὑπέροχο βιβλίο τῆς Κλίμακος, ποὺ διαβάζεται αὐτὴν τὴν περίοδο ἀπὸ τοὺς πιστούς, ἀνεφέρει ὅτι ἡ ἀκηδία ἀποτελεῖ στοιχεῖο περιεκτικὸ τοῦ θανάτου. Γνωρίζει πολὺ καλὰ ὁ Ὅσιος Ἐφραίμ, ὡς ἅγιος ποὺ ζεῖ τὴν ἀνθρώπινη φύση σὲ ὅλη της τὴν ἔκταση καὶ σὲ ὅλο της τὸ βάθος, πόσο βαθειὰ ριζωμένη εἶναι αὐτὴ ἡ ἀδυναμία, αὐτό τὸ πάθος μέσα στὴν ψυχή μας, ἡ νωχέλεια περὶ τὰ πνευματικά, ἡ σχετικὴ ἀδιαφορία, αὐτὴ ἡ βαριεστιμάρα ποὺ πολλὲς φορὲς ἔχουμε, ποὺ ἐνῶ βάζουμε πρόγραμμα εἴμαστε ἀνίκανοι οὔτε τὸ ἐλάχιστο ἀπὸ αὐτὸ νὰ τηρήσουμε. Αὐτὸ λοιπόν τὸ πνεῦμα τῆς ἀργίας, ποὺ μᾶς κάνει νὰ εἴμαστε χαμένοι στὸ πουθενά, εὐχόμεθα νὰ μὴν ὑπάρχει στὴ ζωή μας, ἰδίως κατ᾿ αὐτὴν τὴν περίοδο. 

Ἀλλὰ ὄχι μόνον αὐτό• καὶ τὸ ἐντελῶς ἀντίθετο, τὸ πνεῦμα τῆς περιεργείας, ποὺ μᾶς κάνει νὰ εἴμαστε σκορπισμένοι παντοῦ• νὰ μὴν ἔχουμε ἕναν συγκεκριμένο στόχο• νὰ ἐξετάζουμε τὸ τί καὶ τὸ γιατί τῆς ζωῆς τῶν ἄλλων, τὸ ὁποῖο οὔτε μᾶς ἀφορᾶ καὶ ἐνδεχομένως μᾶς βλάπτει• νὰ εἴμαστε ἀπασχολημένοι μὲ ὅλα τὰ δευτερεύοντα, τὰ ὁποῖα κανέναν σκοπὸ δὲν ὑπηρετοῦν στὴ ζωή μας καὶ καθόλου δέν μᾶς βοηθοῦν. Αὐτὸ εἶναι ἡ περιέργεια: Πόσο χρονῶν εἶσαι; Τί δουλειὰ κάνεις; Πῶς πέρασες τὴν Καθαρὰ Δευτέρα; Τί φάγατε τὸ μεσημέρι; Τί μᾶς χρειάζονται ὅλα αὐτά; Ἀπὸ αὐτὸ λοιπόν τὸ πνεῦμα, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὸ ἄλλο τὸ ὁποῖο δὲν ἔχει τὴν ἐρώτηση ὅμως ὁδηγεῖ τὴ σκέψη μας σὰν περισκόπιο νὰ περιεργάζεται τὴ ζωή τῶν ἄλλων στὶς λεπτομέρειές της μὲ ἐπικίνδυνη ἀδιακρισία, ζητοῦμε νὰ εἶναι ἁπαλλαγμένη ἡ ψυχή μας.

Τὸ τρίτο, ἡ φιλαρχία, τὸ νὰ θέλουμε νὰ εἴμαστε πρῶτοι. Νὰ εἴμαστε ἡγεμονικοὶ ἁπέναντι τῶν ἄλλων. Νὰ ἀσχολοῦνται καὶ νὰ προσέχουν ἐμᾶς, τὸν δικό μας λόγο νὰ ἀκοῦν, σὲ ἐμᾶς νὰ στρέφουν ὅλοι τὴν προσοχή τους, ἐμεῖς νὰ εἴμαστε τὸ κέντρο τοῦ κόσμου.

Καὶ ἀργολογίας, αὐτά τὰ ἄχρηστα λόγια. Δὲν εἶναι μόνο ἡ κακολογία, τὸ ὅτι λέμε κάτι κακό, δὲν εἶναι μόνο ἡ πολυλογία, τὸ ὅτι μιλοῦμε πολύ, δὲν εἶναι μόνο ἡ καυχησιολογία, τὸ ὅτι μιλοῦμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας ἢ περιαυτολογία, ἀλλὰ ἡ ἀργολογία πού σκορπίζει ἐντελῶς τὸν θησαυρὸ καὶ τὴν συγκομιδή τῆς ψυχῆς μας.

Στὸ βιβλίο τῆς Κλίμακος, σὲ ἕνα πολὺ μικρὸ ἀλλὰ πολὺ περιεκτικὸ κεφάλαιο, ἴσως τὸ μικρότερο ἀπὸ ὅλα, περὶ πολυλογίας καὶ σιωπῆς, ἀναφέρεται κάτι πολὺ ἐνδιαφέρον: αὐτὸ πού μᾶς κάνει ἡ ἀργολογία καὶ ἡ πολυλογία εἶναι πρῶτον νὰ σκορπίζει τὴν κατάνυξη• δεύτερον, νὰ διαλύει ὅλη αὐτὴν τὴν κατάσταση τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς τηρήσεως τοῦ νοός, τῆς φυλακῆς τοῦ νοός, αὐτὴν τὴν προσπάθεια ποὺ καταβάλει ὁ καθένας μας νὰ συμμαζέψει τὸ μυαλό του. Διερωτόμαστε πολλὲς φορὲς τί φταίει καὶ ὅταν πᾶμε στὴν Ἐκκλησία τὸ μυαλό μας γυρίζει παντοῦ, ἢ ὅταν καθόμαστε μπροστὰ σὲ στάση προσευχῆς ἐνώπιον τῶν εἰκόνων καὶ τοῦ Θεοῦ, τὸ μυαλό μας δὲν μποροῦμε μὲ κανέναν τρόπο νὰ τὸ συμμαζέψουμε ἀλλὰ γλιστράει δεξιὰ καὶ ἀριστερά. Ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους εἶναι ἡ περιέργεια, ἀλλὰ καὶ μιὰ ἄλλη βαθύτερη αἰτία εἶναι ὅλη αὐτὴ ἡ ἀργολογία. Καὶ τρίτον, ἀμαυρώνει τὴν προσευχή μας, τὴ λερώνει, τὴν καταστρέφει καὶ «ἀποψύχει τὴν θερμότητα τῆς ψυχῆς μας». Ἔρχεται μιὰ μικρὴ συγκίνηση, κάτι καλό, μιὰ γλυκύτητα στὴν καρδιά μας, λίγη χάρι, καὶ ἀμέσως ὅλα ἐπισκιάζονται ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀργολογία, τὴ συζήτηση γιὰ τὰ πολιτικά, γιὰ τὰ ἀθλητικά, γιὰ τὰ μαγειρέματα, γιὰ τὰ προγράμματα, τὰ ὁποῖα σὲ τίποτε δέν μᾶς βοηθοῦν καὶ καθόλου δέν μᾶς χρειάζονται. Σκορπίζει, λοιπόν, ἡ ἀργολογία τὴν κατάνυξη, διαλύει τὴν ἀτμόσφαιρα τῆς ζέσης τῆς ψυχῆς μας, τὴν ἀμαυρώνει καὶ καταψύχει τὴν θερμότητα τοῦ ἐσωτερικοῦ μας κόσμου.

Ἀλλὰ δὲν ζητοῦμε σὲ αὐτὴν τὴν προσευχὴ μόνο νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ὁ Θεὸς ἀπὸ τὰ δηλητήρια τῶν παθῶν τῆς ἀργίας, τῆς περιεργείας, τῆς φιλαρχίας καὶ τῆς ἀργολογίας. Ζητοῦμε νὰ στολίσει τὴν ψυχή μας σὲ ὅλη αὐτὴν τὴν περίοδο μὲ τὰ βιώματα καὶ τὸ πνεῦμα τεσσάρων ἄλλων ἀντιστοίχων ἀρετῶν.

Ἡ πρώτη εἶναι ἡ σωφροσύνη. Σωφροσύνη σημαίνει νὰ ἔχει κανεὶς σώας, ἀκέραιες δηλαδή, τὰς φρένας του. Σημαίνει νὰ διατηρεῖ μιὰ ἀκεραιότητα σκέψεως, φρονήματος, καθαρότητας ζωῆς. Ὑπὸ τὴν εἰδικὴ ἔννοια, ἡ σωφροσύνη εἶναι ἡ ἀρετή τῆς ἐγκράτειας τῆς σαρκικῆς, τῆς σωματικῆς. Ὅμως ὑπὸ εὐρύτερη ἔννοια, εἶναι ἡ γενικότερη καθαρότητα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος, τοῦ φυσικοῦ σκεύους τοῦ κάθε ἀνθρώπου. Ζητοῦμε, λοιπόν, νὰ μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεὸς μέσα ἀπὸ τὴ ἄσκηση τῆς νηστείας καὶ τῆς ἐν γένει ἐγκρατείας νὰ κατεργαστοῦμε τὴν ἀκεραιότητα, τὴν ὁλότητα, τὴν πληρότητα, τὴ σωφροσύνη τοῦ νοός, τοῦ σώματος καὶ τῆς καρδιᾶς μας.

Δεύτερον, ἡ ταπεινοφροσύνη• ζητοῦμε ὁ Θεὸς νὰ μᾶς δώσει φρόνημα ταπεινό, τὸ ἀντίθετο ἀπὸ τὴ φιλαρχία, τὴ φιλοπρωτία, τὸ νὰ θέλουμε νὰ εἴμαστε τὸ κέντρο τοῦ κόσμου, οἱ μόνοι στὴν εὔνοια τοῦ Θεοῦ. Ἀντιθέτως, ἂς εἴμαστε σὲ μιὰ ἀκρούλα, ἴσως τελευταῖοι ἀλλὰ κοντὰ στὸν Θεό, μέσα στὴν ἀγκαλιά τοῦ ἐλέους Του, μέσα στὶς εὐλογίες Του. Δέν μᾶς χρειάζεται νὰ εἴμαστε οἱ πρῶτοι. Μᾶς ἀρκεῖ νὰ εἴμαστε οἱ σωζόμενοι διαρκῶς, αὐτοὶ οἱ ὁποῖοι γεύονται τὴ χάρι Του. Ὅλα τὰ πατερικὰ βιβλία ἔχουν εἰδικὸ κεφάλαιο μὲ ὕμνους γιὰ τὴν ταπεινοφροσύνη. Ἡ πιὸ χαρακτηριστικὴ ἴσως ἔκφραση, ποὺ ἐνδεχομένως κάποιοι ἀπὸ ἐσᾶς θὰ τὴν ἔχετε ἀκούσει, ἀποδίδεται στὸν Ἀββᾶ Ἰσαάκ, ἕναν ἄλλον Σῦρο μεγάλο ἀσκητή, ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ἐκφραστής τοῦ βαθύτερου ἡσυχασμοῦ: «ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι στολή τῆς θεότητος». Εἶναι ἕνα κοσμημένο ἔνδυμα, στόλισμα πραγματικό τῆς θεότητος, αὐτό τὸ ὁποῖο κάνει τὸν ἄνθρωπο θεϊκὸ καὶ τοῦ δίνει τὴ δυνατότητα νὰ μιλάει τὴ θεϊκὴ διάλεκτο καὶ νὰ ἐπικοινωνεῖ μὲ τὸν Θεό. Χωρὶς ταπεινοφροσύνη -τὸ ἀκούσαμε καὶ στὴν παραβολὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου- δὲν γίνεται κανεὶς ἀποδέκτης τῆς χάριτος, καὶ χωρὶς τὴ χάρι φυσικὰ δὲν τοῦ δίδεται ἡ δυνατότητα τῆς ἐπικοινωνίας μὲ τὸν Θεό. 

Πνεῦμα λοιπὸν σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης ἀλλὰ καὶ δυὸ ἄλλων μεγάλων ἀρετῶν, ὑπομονῆς καὶ στὴ συνέχεια ἀγάπης.

«Ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τὰς ψυχὰς ὑμῶν», λέγει ὁ Κύριος στὸ εὐαγγελικὸ ἀνάγνωσμα γιὰ τὴν συντέλεια τοῦ αἰῶνος, ποὺ διαβάζουμε στὴν ἀρχὴ τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, καὶ τὸ ὁποῖο περιγράφει πῶς θὰ τελειώσει ἡ πορεία αὐτοῦ τοῦ κόσμου καὶ ἡ ἱστορία, καὶ ποιὰ θὰ εἶναι τὰ ἀποκαλυπτικὰ σημεῖα τῶν καταστροφῶν ποὺ θὰ συνοδεύουν αὐτὸ τὸ τέλος, τὸ ὁποῖο θὰ τὸ διαδεχθεῖ ἡ ἔλευση καὶ ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ.

Μὲ τὴν ὑπομονή σας θὰ μπορέσετε νὰ ἀποκτήσετε τὸν ἔλεγχο τῶν ψυχῶν σας καὶ συνεπῶς τὴν σωτηρία σας. Θὰ βλέπετε ὅλα αὐτὰ τὰ σημεῖα καὶ ὁ Θεὸς δὲν θὰ ἔρχεται. Θὰ ζεῖτε στὴ ζωή σας δοκιμασίες καὶ ὁ Θεὸς θὰ μοιάζει ἀπών. Θὰ περνᾶτε ἀπὸ δυσκολίες καὶ θὰ ἔχετε βιώματα θεϊκῆς ἐγκατάλειψης. Θὰ ζεῖτε πολέμους, καταστροφές, ἀδικίες, νὰ ἀνατρέπονται τὰ πάντα καὶ ὁ Θεὸς νὰ ὑπνεῖ καὶ νὰ ἀπουσιάζει. Μὴ βιαστεῖτε ὅμως ὁμολογήσετε τὴν ἀπουσία τοῦ Θεοῦ. Περιμένετε καὶ θὰ ἔλθει.

Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ μὲ τοὺς συνανθρώπους σας. Μὴν εἶστε βιαστικοὶ νὰ βγάλετε τὰ συμπεράσματά σας ὅτι δῆθεν ὁ ἄλλος δὲν σᾶς ἀγαπᾶ, ὅτι εἶναι ἀπόμακρος ἢ σκληρός. Ὁ ἴδιος ἄνθρωπος ποὺ βρίσκεται δίπλα σας καὶ ἐκδηλώνεται μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο, ποὺ προκαλεῖ μὲ τὰ ἐλαττώματά του κρύβει μέσα του τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ. Γι΄ αὐτὸν ἄνθρωπο ὑπάρχει ἀνοιχτὴ ἡ ἀγκαλιά τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ μπορεῖ νὰ ζήσει τὴ μεταμόρφωση τοῦ Χριστοῦ καὶ νὰ φανεῖ δίπλα σας, ὄχι σὰν αὐτὸς πού σᾶς σκανδαλίζει, ἀλλὰ σὰν αὐτὸς ποὺ πραγματικά σᾶς εὐεργετεῖ στὴ σωτηρία.

Ἡ ὑπομονή λοιπόν, εἶναι ἡ τρίτη ἀρετὴ γιὰ τὴν ὁποία προσευχόμαστε πρὸς τὸν Κύριο καὶ γιὰ νὰ διευκολυνθοῦν οἱ σχέσεις μας μὲ τοὺς συνανθρώπους μας, κυρίως ὅμως γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ περάσουμε σῶοι μέσα ἀπὸ τὴν τρικυμία, καὶ τὴν καταιγίδα τῶν δοκιμασιῶν ποὺ ἐνδεχομένως θὰ ἔλθουν στὴ ζωή μας, μικρὲς ἢ μεγάλες.

Καὶ τετάρτον, ἡ ἀγάπη• αὐτὴ ἡ ἀρετὴ ἡ ὁποία μᾶς συνδέει ὅλους μεταξύ μας, πού μᾶς κάνει ἕνα ἀρραγὲς μέτωπο καί μᾶς παρουσιάζει ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ἐν δυνάμει καὶ παρρησίᾳ πολλῇ.

Προσευχόμαστε, λοιπόν, νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ἀπὸ τὰ τέσσερα πάθη, νὰ στολίσει ὁ Κύριος τὴν ψυχή μας μὲ τὴ δωρεὰ τῶν τεσσάρων ἀρετῶν καὶ τέλος, καταλήγει ἡ προσευχὴ μὲ κάτι πολὺ ὄμορφο καὶ ἐντυπωσιακό: «Δώρισαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφό μου ὅτι εὐλογητὸς εἶ εἰς τοὺς αἰῶνας».

«Ἀξίωσέ με, δῶσε μου τὸ δῶρο μὲ ἀνοιχτά τὰ μάτια τῆς ἀληθείας νὰ μπορέσω νὰ ἀντικρύσω ὄχι τὶς ἀρετές μου, ἀλλὰ τὰ πάθη μου, τὶς ἀδυναμίες μου, τὰ πταίσματά μου, τὶς ἀτέλειές μου, τὰ ἁμαρτήματά μου, τὰ λάθη μου. Αὐτὸ τὸ φρὀνημα νὰ ἔχω σὰν τροφὴ τῆς ψυχῆς μου, αὐτὸ νὰ οἰκοδομεῖ τὴν πρὸς ἐσὲ πορεία τῆς ζωῆς μου. Καὶ νὰ μὴν κατακρίνω τὸν ἀδελφό μου. Νὰ μὴν πέφτω σὲ αὐτὴν τὴν ἁμαρτωλή, ἀποπροσανατολιστικὴ περιπέτεια τοῦ νὰ μειώνω διαρκῶς τοὺς ἄλλους, γιὰ νὰ ἀνεβάζω τὸν ἑαυτό μου, διότι τότε τοῦ καταστρέφω κάθε ἰκμάδα σωτηρίας, κάθε ἴχνος ἐλπίδος νὰ μπορέσω νὰ Σὲ πλησιάσω».

Ἀναφέρει τὸ Γεροντικό, ὅτι ὁ Ἀββᾶς Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος, ἕνας μεγάλος ἀσκητής, ἦταν σὰν ἕνας ζωντανὸς θεὸς ποὺ περπατεῖ καὶ περιπολεύει πάνω στὴ γῆ. Καὶ ὅπως ὁ Θεὸς σκεπάζει ὅλο τὸν κόσμο, ἔτσι καὶ ὁ ἅγιος σκέπαζε μὲ τὴν ἀγάπη του τοὺς συνανθρώπους του, μὲ ἀποτέλεσμα ἐνῶ ἡ ὅραση του καὶ ἡ ἀκοή του λειτουργοῦσαν καλά, τὰ μάτια του δὲν ἔβλεπαν ἐλαττώματα καὶ ὁ νοῦς καὶ ἡ ψυχή του δὲν ἐδέχοντο τὰ ἀρνητικὰ ἀκούσματα, ἀλλὰ ἔβαζε πάντοτε τὸν καλὸ λογισμὸ γιὰ τὸν ἀδελφό του.

Στὴν Κλίμακα προτρέπει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τοὺς μοναχοὺς στοὺς ὁποίους ἀπευθύνεται ἀλλὰ καὶ ὅλη τὴν Ἐκκλησία, ὅλους μας, νὰ κάνουμε αὐτὴν τὴ μελέτη τῶν παθῶν μας. Τότε θὰ καταλάβουμε ὅτι ἂν ὅλη μας ἡ ζωὴ ἦταν ἑκατὸ χρόνια καὶ κάθε στιγμὴ μελετούσαμε τὰ πάθη μας καὶ ἔτρεχαν δάκρυα ἀπὸ τὰ μάτια μας ὅσο εἶναι τὸ νερό τοῦ Ἰορδάνη ποταμοῦ, δὲν θὰ ἤμασταν ἱκανοὶ νὰ μπορέσουμε νὰ φτάσουμε στὴν πραγματικὴ γνώση τῆς σφραγίδος τῆς πτώσεως ποὺ ὑπάρχει προσωπικὰ στὴ ζωὴ τοῦ καθενός μας• νὰ συνειδητοποιήσουμε τὸ πόσο ἁμαρτωλοὶ καὶ τὸ πόσο μακρυὰ ἀπὸ τὸν Θεό εἴμαστε. Ξεγελιόμαστε μὲ τὰ ξυλοκέρατα τῶν μικροαρετῶν καὶ ψευτοαρετῶν μας καμμιὰ φορὰ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ ἀντικρύσουμε τὴν πραγματικὴ εἰκόνα τοῦ ἑαυτοῦ μας μέσα ἀπὸ τὸ περίγραμμα τῶν παθῶν μας.

Ἡ ὄμορφη, λοιπόν, προσευχή τοῦ ὁσίου Ἐφραίμ εἶναι περιεκτικὴ ὅλου τοῦ ἀγώνα μας καὶ τῆς ἐπιθυμίας μας γιὰ κοινωνία μὲ τὸν Θεὸ μέσα ἀπὸ τὶς ἀρετὲς αὐτὲς ποὺ πραγματικὰ ἀναγεννοῦν τὴν ψυχή μας. Εἶναι ἐντυπωσιακὸ ὅτι δὲν μιλάει γιὰ τὶς ἀρετὲς σὰν κατακτήσεις ἀλλὰ σὰν δῶρα. Δὲν λέει «βοήθησέ με νὰ πετύχω τὴ σωφροσύνη, τὴν ταπεινοφροσύνη, νὰ κατορθώσω τὴν ἀγάπη καὶ τὴν ὑπομονή». Ἀλλὰ λέει «δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα» καὶ χάρισέ μου τὶς ἀρετές. Καὶ ἐπὶ πλέον «δῶσε μου πνεῦμα», δῶσε μου τὸ φρόνημα ὄχι μόνο τὸ ἀποτέλεσμα, δῶσε μου τὴν ἐσωτερικὴ διάθεση, τὸ κουράγιο νὰ μπορέσω ἔτσι νὰ προσανατολιστῶ. Καὶ ἂν δὲν τὰ καταφέρω, τουλάχιστον ὁ νοῦς, ἡ σκέψη, ἡ καρδιά μου νὰ εἶναι προσανατολισμένα πρὸς αὐτὴ τὴν κατεύθυνση.

Τέλος, ἡ προσευχὴ αὐτὴ μᾶς διδάσκει ὅταν προσευχόμαστε, ἀλλὰ καὶ γενικότερα στὴ ζωή μας, νὰ στεκόμαστε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ σὰν δοῦλοι καὶ δίπλα στοὺς πλησίον σὰν ἀδελφοί. Αὐτὸ τὸ βίωμα, ὅτι εἴμαστε δοῦλοι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ὅτι γνωρίζουμε τελικὰ τὸν ἑαυτό μας μόνον ἀντικρύζοντας τὰ πάθη του ἀλλὰ καὶ μὸνο βλέποντας ἀρετὲς καὶ τὴ χάρι τοῦ Θεοῦ στὴ ζωὴ τῶν πλησίον μας, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλοι παρὰ ἀδελφοί μας, εἶναι αὐτό τὸ ὁποῖο ἐπιβεβαιώνει ὅτι, ἂν θέλουμε νὰ δοῦμε τὸ πρόσωπο τοῦ Θεοῦ, πρέπει προηγουμένως νὰ μπορέσουμε νὰ ἀντικρύσουμε τὴν εἰκόνα Του στὸ πρόσωπο τῶν ἀδελφῶν μας.

Νὰ δώσει ὁ Θεός, καθὼς ταξιδεύουμε μέσα στὸ πέλαγος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, νὰ περνᾶμε διαρκῶς ἀπὸ τοὺς σταθμούς αὐτῆς τῆς εὐλογημένης προσευχῆς, ποὺ εἶναι μιὰ προσευχὴ μετανοίας, μιὰ προσευχὴ δοξολογίας, μιὰ προσευχὴ παντελοῦς ἐμπιστοσύνης στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, μιὰ προσευχὴ κοινωνίας μὲ τοὺς ἀδελφούς μας, μιὰ προσευχὴ ταπεινώσεως ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ. Νὰ ἀνανεώνουμε διαρκῶς τὸ φρόνημά μας, ἀπηλλαγμένοι ἀπὸ τὰ πάθη αὐτά τὰ ὁποῖα μᾶς ἐγκλωβίζουν στὴ μικρότητα τῆς δικῆς μας προσωπικῆς πτώσεως γιὰ νὰ στολιστεῖ ἡ ψυχή μας μὲ τὴν ἀνθοδέσμη τῶν ἀρετῶν, ὥστε νὰ ἀντικρύσουμε τὸ πρόσωπο τοῦ Ἀναστάντος Χριστοῦ, ὄχι μόνο τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα, ἀλλὰ καὶ πάντα, καὶ νὰ Τὸν ἔχουμε συνοδοιπόρο κάθε στιγμὴ καὶ σὲ κάθε φάση τῆς ζωῆς μας. Ἀμήν. 

«Οἱ λόγοι τοῖς λόγοις κηρύττουσι τὸν ἀπὸ σιγῆς προελθόντα Λόγον»

Ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι ἀφιερωμένη στοὺς τρεῖς μεγάλους ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας μας: τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Τὸ ἐρώτημα βέβαια εἶναι γιὰ ποιόν λόγο αὐτοὶ οἱ ἱεράρχες εἶναι μεγάλοι; Πῶς τοὺς ἐπέλεξε ἡ Ἐκκλησία μας καὶ κατὰ κάποιο τρόπο τοὺς ξεχώρισε;

Ὑπάρχουν, ἀσφαλῶς, πολλοὶ λόγοι, ἀλλὰ ἂς διαλέξουμε ἕναν καὶ σ᾿ αὐτὸν νὰ σταθοῦμε. Καὶ αὐτὸς εἶναι ἡ λέξη «λόγος». Τὸ ὄνομα τοῦ ἑνὸς εἶναι Θεολόγος, τὸ ὄνομα τοῦ ἄλλου, ποὺ εἶναι γνωστὸς ὡς Χρυσόστομος, στὰ τροπάρια φέρεται ὡς Χρυσολόγος. Ὁ πρῶτος Θεολόγος, ὁ δεύτερος Χρυσολόγος. Καὶ τὸ τροπάριο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὅπως καὶ τὰ τροπάρια τῶν περισσοτέρων, ἔχουν πολλὲς φορὲς αὐτὴ τὴ λέξη «λόγος»• «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος σου ὡς δεξαμένη τὸν λόγον σου». Ὑπάρχει λοιπὸν πολὺς λόγος γιὰ τὸν «λόγο» τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Ἀλλὰ ἴσως δὲν ὑπάρχει καὶ πολλὴ κατανόηση στὸ τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ καθενὸς ἀπὸ τοὺς τρεῖς θεολόγους πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ τοὺς κάνει τόσο μεγάλους.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶχε τὸ χάρισμα τοῦ προφορικοῦ λόγου, τῆς ἔκφρασης τοῦ λόγου, γιὰ τὸ ὁποῖο μᾶς μιλάει πολὺ ἡ Ἐκκλησία μας ἀλλὰ καὶ τὸ ὄνομά του. Ἐὰν ὁ προφορικὸς λόγος ἦταν τὸ ἰδίωμα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τὸ ἰδίωμα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἦταν ὁ νοητικὸς λόγος. Ὁ λόγος αὐτὸς ποὺ ἔχει τὰ ἐπιχειρήματα, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κατανόηση, καὶ ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ δικαιολογεῖ τὰ πράγματα και κάνει τὸν ἄνθρωπο ἀληθιν. Στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο, ὁ λόγος ἔχει τὴν ἔννοια τοῦ μυστικοῦ λόγου, ὁ ὁποῖος γεννᾶ τὴν ἀνάγκη καὶ τὴν αἰτία ποὺ ὀνομάζεται ἐμπειρία καὶ αἴσθηση.

Γιὰ νὰ προσεγγίσει κανεὶς τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ, χρειάζεται νὰ ἔχει τὴν αἴσθηση τῆς ἀλήθειας, νὰ ἔχει τὴν κατανόησή της, νὰ ἔχει τέλος καὶ τὴν ἔκφρασή της. Ἡ αἴσθηση τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τὴ σύλληψη τοῦ Θεοῦ μέσα μας. Ἡ κατανόηση ἀποτελεῖ τὴν κυοφορία Του, ἀλλὰ καὶ ἡ ἔκφραση ἀποτελεῖ τὸν τοκετὸ καὶ τὴ γέννηση Του.

Οἱ τρεῖς αὐτοὶ ἅγιοι, ὄντας πολὺ ἀνθρώπινοι, διατηρῶντας τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς φύσεώς τους καὶ τὰ ἰδιώματα τοῦ προσώπου τους, μποροῦσαν ταυτόχρονα καὶ στὸν κόσμο καὶ στὴν ἔρημο, καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό τους καὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, νὰ εἶναι καὶ ἄνθρωποι τῆς χάριτος καὶ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἄνθρωποι τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀληθείας. Ἦταν πολὺ ἀνθρώπινοι γι᾿ αὐτὸ ἦταν καὶ κοινωνικοὶ ἅγιοι. Διεφύλαξαν τὸ πρόσωπό τους, διετήρησαν ὁ κάθε ἕνας τὰ στοιχεῖα ποὺ εἶχε μέσα του, γι᾿ αὐτὸ καὶ εἶναι τόσο ὅμοιοι στὸ ἦθος, ἀλλὰ καὶ τόσο διαφορετικοὶ στὸν χαρακτήρα καὶ τὴν ἔκφραση• ἴδιο πνεῦμα, διαφορετικὰ πρόσωπα.

Οἱ τρεῖς ἱεράρχες, εἶναι ὅμως ἅγιοι τοῦ «λόγου», κυρίως γιατὶ μὲ τὸν λόγο τους, δηλαδὴ τὴ φωτισμένη σκέψη, τὸ χαρισματικὸ κήρυγμα καὶ τὸ μυστικὸ βίωμα τῆς ἁγίας πολιτείας τους, ὁ καθένας φανέρωσαν στὴν Ἐκκλησία τὸν Θεὸ Λόγο καὶ κηρύττουν καὶ ὑποδεικνύουν διαρκῶς τὸν δρόμο πρὸς Αὐτόν.

Νὰ δώσει ὁ Θεὸς ἀφύπνιση πνευματικὴ στὸν καθένα μας ὥστε νὰ προκύψει στὴν καρδιά μας ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ Λόγου. «Χρόνια πολλὰ καὶ εὐλογημένα».

Ἰανουάριος 2018 

Ἀρχίζει ἡ περίοδος τῆς Σαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων, ἡ περίοδος τῆς νηστείας καὶ τῆς προετοιμασίας γιὰ τὴ μεγάλη Ἑορτή. Συνήθως, τὰ Χριστούγεννα εἶναι ἡ κατεξοχὴν μέρα καὶ περίοδος τοῦ ἔτους ποὺ ξεχνοῦμε τὸν Θεό. Ζοῦμε μᾶλλον τὰ ἐμπορικὰ Χριστούγεννα: στολισμοὶ στοὺς δρόμους, φωτάκια ποὺ ξεγελοῦν, δεντράκια ψεύτικα, κεράσματα, κουραμπιέδες καὶ μελομακάρονα, ἀνταλλαγὴ δώρων, προσδοκία ἀργιῶν, διπλὸς μισθὸς καί... τὰ Χριστούγεννα τελειώνουν. Στομάχι γεμάτο, καρδιὰ ἄδεια. Χριστὸς πουθενά. Ὅλο αὐτὸ εἶναι λίγο ἀληθινὸ καὶ πολὺ ἀπογοητευτικό. Ἔχει καταντήσει προκλητικὰ ἐμπορικὴ αὐτὴ ἡ γιορτή. Μπορεῖ δικαιολογημένα κάποιοι νὰ τὴν ἐκμεταλλεύονται, προσδοκώντας νὰ βγάλουν τὸ ψωμί τους, ἀλλὰ αὐτή τους ἡ ἀνάγκη καταστρέφει μία ὑπέροχη καὶ πολὺ βαθειὰ γιορτή.

  Αὐτὴ εἶναι ἡ πρώτη ἀπάτη. Ἡ ἀπάτη τῶν ἐμπορικῶν Χριστουγέννων. Ὑπάρχει καὶ ἄλλη μία πιὸ ὕπουλη ἀπάτη: Ἡ ἀπάτη τῶν κοινωνικῶν Χριστουγέννων. Αὐτὴ ἡ ἀπάτη μᾶς κάνει νὰ βλέπουμε τὰ Χριστούγεννα ὡς «τὴ γιορτὴ τῆς ἀγάπης, τὴ γιορτὴ τῆς οἰκογένειας» – εἶναι ἡ γιορτὴ ποὺ βρισκόμαστε ὅλοι μαζί: δίνουμε κάποια χρήματα στὸν ἔρανο τῆς ἀγάπης ἢ μαζεύουμε καὶ δίνουμε μία σακούλα μὲ λίγο ρύζι ἢ μακαρόνια, μερικὲς πατάτες, ἕνα μπουκάλι λάδι καὶ μία γαλοπούλα σὲ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἔχουν. Καλὰ πράγματα εἶναι ὅλα αὐτά, γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία μᾶς προτρέπει νὰ τὰ κάνουμε καὶ πρέπει νὰ τὰ κάνουμε, ἀλλὰ τὰ Χριστούγεννα δὲν εἶναι αὐτὰ τὰ πράγματα. Μπορεῖ νὰ κάνουμε τὴ μικρὴ ἐλεημοσύνη, νὰ πάρουμε μερικὰ κουπόνια ἀπὸ τὸν ἔρανο τῆς ἀγάπης, νὰ δώσουμε λίγα χρήματα ἢ ἐνδεχομένως νὰ πᾶμε καὶ οἱ ἴδιοι νὰ βοηθήσουμε στὴ διανομὴ τῶν δώρων τῆς Μητροπόλεως στὶς φτωχὲς οἰκογένειες, ἀλλὰ παρ’ ὅλα αὐτὰ νὰ μὴν ἔχει ζήσει κανένας μας τὰ Χριστούγεννα.

    Τί εἶναι τὰ Χριστούγεννα; Πῶς πρέπει νὰ τὰ ζήσουμε; Μήπως κάτι πρέπει νὰ κάνουμε λίγο διαφορετικό, πιὸ οὐσιαστικὸ τὴν χρονιὰ ποὺ βρίσκεται μπροστά μας καὶ ποὺ γιὰ κάποιους ἀπὸ ἐμᾶς –ἐνδεχομένως καὶ γιὰ μένα– μπορεῖ νὰ εἶναι ἡ τελευταία μας εὐκαιρία; Ποιὸ εἶναι τὸ νόημα τῶν Χριστουγέννων;

     Ὅταν λέμε «Χριστούγεννα» καὶ «ἑορτασμὸ Χριστουγέννων» συνήθως στὸ μυαλὸ μας συνδυάζεται αὐτὸ μὲ ἀφθονία ἀγαθῶν, μὲ ἀνταλλαγὴ δώρων, μὲ στολισμοὺς καὶ ἐσχάτως μὲ ταξίδια... Ὅλα αὐτὰ ὑπογραμμίζουν τὸ ψέμα. Δίνουν ὅμως καὶ σὲ ἐμᾶς τὴν ἀφορμὴ λίγο νὰ ἀλλάξουμε. Ἀντὶ γιὰ τὴν ἀφθονία, ἂς δοκιμάσουμε –ἔστω γιὰ φέτος μόνο– μία ἀλλαγή: νὰ περάσουμε τὰ Χριστούγεννα μὲ λιτότητα. Ὄχι μὲ φτώχεια ἀλλὰ μὲ μὴ σπατάλη, μὲ χαρά. Τὸ τραπέζι μας νὰ εἶναι γεμάτο, νὰ ἱκανοποιήσουμε κάποιες ἀνάγκες, ἀλλὰ ὄχι τὰ περιττά. Ἀντὶ νὰ δίνουν οἱ χορτασμένοι δῶρα στοὺς χορτασμένους, νὰ καλλιεργήσουμε τὴν ἐλεημοσύνη, νὰ στερηθοῦμε λίγο γιὰ τὸν ἀδελφό. Καὶ ἂν δὲν ἔχουμε χρήματα, νὰ δώσουμε λίγο χρόνο σὲ ἕναν πονεμένο, λίγη ὑπομονὴ σὲ κάποιον ποὺ εἶναι ἰδιόρρυθμος καὶ τὸν ἀποφεύγουν ὅλοι ἀπομονώνοντάς τον, νὰ κάνουμε λίγο κόπο γιὰ κάποιους ἀνθρώπους, νὰ πᾶμε σὲ ἕνα νοσοκομεῖο. Αὐτὸ θὰ εἶναι τὸ καλύτερο δῶρο πρὸς τὸν Χριστό. Ἀντὶ νὰ κάνουμε  ἄλλους στολισμούς, νὰ ἐπιμεληθοῦμε λίγο τὶς ψυχές μας – νὰ κάνουμε τὸν στολισμὸ τῆς ψυχῆς. Εἶναι τραγικὸ τὸ σπίτι μας νὰ εἶναι γεμάτο ἀπὸ καμπανίτσες, δεντράκια καὶ λουλούδια, καὶ ἡ καρδιά μας νὰ εἶναι ἀραχνιασμένη. Τί ὡραῖο πράγμα ὅμως νὰ εἶναι ἡ καρδιά μας περιστόλιστη καὶ τὸ σπίτι μας νὰ ἔχει καὶ αὐτὸ τὸν ἁπλὸ καὶ κανονικό του διάκοσμο!

    Καὶ ἀντὶ γιὰ ταξίδια μακρινὰ νὰ κάνουμε τὸ ἕνα ταξίδι. Αὐτὸ τὸ ταξίδι ποὺ ἔκαναν οἱ ποιμένες – «διέλθωμεν δὴ ἕως Βηθλεὲμ καὶ ἴδωμεν τὸ ῥῆμα τοῦτο τὸ γεγονὸς» (Λουκ. β΄ 15) . Χρειάζεται λίγη ἡσυχία γιὰ νὰ καταλάβω τί εἶναι ἡ Βηθλεέμ: Εἶναι ἕνα γεγονὸς ποὺ ἔγινε κάποτε σὲ ἕνα χωριουδάκι; Ἢ μήπως εἶναι μία κατάσταση στὴν ὁποία μπορῶ καὶ ἐγὼ ὡς ἄλλος ταπεινὸς ποιμένας νὰ προσεγγίσω; Νὰ καταλάβουμε λοιπὸν λίγο τί εἶναι τὰ Χριστούγεννα. Τί μᾶς λένε τὰ Χριστούγεννα; Πῶς γεννᾶται ἡ σωτηρία μας μέσα ἀπὸ τὴν εὐτέλεια τοῦ σπηλαίου καὶ τὴν ταπείνωση τῶν σπαργάνων; Πῶς ὁ Θεὸς βγάζει ὅλη τὴν ἀγάπη Του μὲ τὴν ἔνδυση τῆς ἀνθρώπινης φύσης; Πῶς ὁ Θεὸς κατεβαίνει καὶ μᾶς δίνει αὐτὸ τὸ μεγάλο δῶρο τῆς ὁμοίωσής μας μαζί Του;

    Αὐτὴ λοιπὸν ἡ εὐλογημένη περίοδος ποὺ ξανοίγεται μπροστά μας, ξανοίγεται σὰν μία μοναδικὴ εὐκαιρία γιὰ τὸν κάθε ἕνα μας. Αὐτὸ θὰ μᾶς θυμίζουν συνεχῶς οἱ σαράντα μέρες ποὺ ἀκολουθοῦν• καὶ ὅλη μας ἡ ζωὴ αὐτὴ τὴν ἀνάγκη θὰ ἐπιβεβαιώνει. Σὲ ἐμᾶς μένει λίγο νὰ ἀνοίξουμε τὰ μάτια μας, κάπως νὰ διευρύνουμε τὴν ἀκοή μας νὰ ἀκοῦμε τὰ πνευματικὰ μηνύματα, γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ βρεθοῦμε κάποτε κι ἐμεῖς σὲ αὐτὴ τὴν Βηθλεέμ, νὰ χαροῦμε μὲ ὅλη μας τὴν ὕπαρξη τὰ Χριστούγεννα. Καὶ τότε, αὐτὰ τὰ Χριστούγεννα θὰ βεβαιώνουν ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι μεθ’ ἡμῶν, ὅτι ὁ Θεὸς βρίσκεται ἀνάμεσά μας, καὶ ὄχι μόνο ἀνάμεσά μας, ἀλλὰ τελικῶς καὶ ἐντὸς ἡμῶν – «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. ιζ΄ 21). Εὔχομαι νὰ δώσει ὁ Θεὸς σὲ ὅλους μας ἀνεξαιρέτως νὰ ἀξιωθοῦμε νὰ ἀντικρύσουμε ὕστερα ἀπὸ σαράντα ἡμέρες τὸν Κύριο ὄχι μόνο γεννώμενο στὴν φάτνη τῆς Βηθλεέμ, ἀλλὰ –κυρίως– ἀνακλινόμενο στὴ φάτνη τῆς ψυχῆς μας.