Το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, βρίσκεται δυτικά του Κορωπίου, στα υψίπεδα του Υμηττού, σε υψόμετρο 500 μ., και προσεγγίζεται από ένα μονοπάτι που ξεκινάει στο τέλος της οδού Σφηττού μετά την Ιερά Μονή Βηθλεέμ.

Ό ναός βρίσκεται σε μια ειδυλλιακή κοιλάδα με μακραίωνη ιστορία, και δεσπόζει προσφέροντας μια απέραντη θέα σε όλο τον κάμπο των Μεσογείων.  Περιβάλλεται από ένα όμορφο, επίπεδο περίβολο με ήπια διαμόρφωση, παγκάκια, δέντρα και ένα παλαιό πηγάδι.  Ο ναός είναι κτισμένος στη θέση παλαιότερου χριστιανικού ναού του 6ου μ.Χ. αιώνα και ο τελευταίος κτίστηκε στη θέση ναού της κλασικής περιόδου του 5ου π.Χ. αιώνα.  Και για τις τρεις φάσεις χρησιμοποιήθηκε το ίδιο οικοδομικό υλικό.  Η κοιλάδα του Προφήτη Ηλία αναφέρεται στα Αττικά του Παυσανία και ήταν λατρευτικό κέντρο από τα μυκηναϊκά χρόνια ενώ η λατρεία συνεχίστηκε με ιδιαίτερη ανάπτυξη στα κλασικά και ρωμαϊκά χρόνια, όπως και αργότερα στα χριστιανικά χρόνια (1).

Ο Προφήτης Ηλίας είναι ένας μονόχωρος τρουλαίος ναός, σχετικά ευμεγέθης και ευρύχωρος για εξωκλήσι, με χαρακτηριστική την εμφανή προς τα ανατολικά θεμελίωση του, σε βάθρο από αρχαίες πέτρες.
  
Το εξωκκλήσι είναι σήμερα ανοικτό και επισκέψιμο.  Ανήκει στην ενορία των Αγίων Πάντων.  Πανηγυρίζει την ημέρα της εορτής του Προφήτη την 20η Ιουλίου με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία.
_______________
Περιγραφή του Ναού

Ο ναός έχει τον τύπο του μονόκλιτου ναού με τρούλλο που χρονολογείται στους μεταβυζαντινούς χρόνους.  Η κόγχη του Ιερού είναι ημιεξαγωνική.  Ο τρούλος είναι οκταγωνικός με τέσσερα τοξωτά παράθυρα.  Δύο αντηρίδες αντιστήριξης έχουν τοποθετηθεί μία στο νότιο τοίχο και μία μικρότερη στην νοτιοανατολική γωνία για τη στατική υποστήριξη του ναού.  Ο ναός είναι προφανώς ανακαινισμένος.  Μέρος της ανακαίνισης αποτελούν τα εξωτερικά και εσωτερικά επιχρίσματα.

Στο εσωτερικό, τα ψηλά τόξα (τύμπανα) στο βόρειο και νότιο τοίχο διευρύνουν το χώρο του κυρίως ναού, με σχετικά μεγάλο παράθυρο σε κάθε τύμπανο.  Παρόμοια μικρότερα τυφλά τόξα υπάρχουν στο βόρειο και νότιο τοίχο του χώρου της εισόδου (που έχει ρόλο νάρθηκα).  Λόγω του φυσικού φωτισμού από τα παράθυρα του τρούλου και από τα δύο μεγάλα παράθυρα του κυρίως ναού, ο ναός είναι φωτεινότατος, κάτι που ταιριάζει με τη φωτεινότητα και τη λαμπρότητα με την οποία είναι συνυφασμένος ο Άγιος.   

Ο ναός κοσμείται από μεταβυζαντινές τοιχογραφίες, που σώζονται στο τέμπλο, στον ανατολικό τοίχο του Ιερού, όπως και σε κάποια τμήματα παραπλεύρως του τέμπλου.
_______________
Ιστορία - Παραδόσεις

Στο χώρο του ναού και στον περιβάλλοντα χώρο του βρέθηκαν δύο ιερά της κλασσικής περιόδου, μετά από ανασκαφές του γνωστού αρχαιολόγου Νικ. Κοτζιά το 1949-50. Αφετηρία της όλης έρευνας ήταν η μαρτυρία του Παυσανία στα Αττικά του, για την ύπαρξη δύο ιερών του Ομβρίου Διός και του Προοψίου Απόλλωνος.  Τα ιερά που βρέθηκαν στο χώρο του ναού ταυτίστηκαν με αυτά που αναφέρονται από τον Παυσανία με κριτήριο τη συνεχιζόμενη λατρευτική παράδοση, αφού ο Απόλλωνας ήτανε ο θεός της λαμπρότητας και του φωτός και ο Προφήτης Ηλίας τιμάται σαν «πυρίπνους» και «πυρφόρος».  Την παραμονή της εορτής του Αγίου οι προσκυνητές άναβαν παλιότερα ολονύκτιες φωτιές μέχρι τις πρώτες πρωινές ακτίνες του ηλίου (1), ενώ κατά την πανήγυρη μοιραζότανε και φαγητό, το παραδοσιακό κορμπάνι (2), που συνηθίζεται και σε άλλους ναούς των Μεσογείων αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα. 

Επάνω στο ιερό του Προοψίου Απόλλωνος κτίστηκε, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο, ο ναός του Προφήτη Ηλία.  Ακόμη και σήμερα σε περίπτωση μεγάλης ανομβρίας οι λιτανείες γίνονται στον Προφήτη Ηλία (1), ο δε Άγιος προσφωνείται στο κοντάκιο του ως «ο τω φθέγματί σου στήσας τα υδατόρρυτα νέφη».

Να επισημάνουμε ακόμα τη σχέση ανάμεσα στη θέση του ναού και ολόκληρης της γειτονικής περιοχής του κάστρου του Χριστού όπου βρισκότανε η ακρόπολη του μεγάλου Αρχαίου Δήμου Σφηττού με παρελθόν που χάνεται μέσα στην προϊστορία.  Αργότερα μετά την ερήμωση του Σφηττού, έχουμε λίγο πιο πέρα την ανάπτυξη του άλλοτε ανθηρού μεσαιωνικού χωριού Φιλιάτι που κατοικήθηκε μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα. Η ζωή και τα έργα στην περιοχή, έστω και αν διεκόπη για μικρότερο ή μακρότερο χρόνο, διατηρήθηκαν μέχρι τις μέρες μας (1).
_______________
Βιβλιογραφία:

(1) Ο Αρχαιολόγος Ν. Κοτζιάς και το Επιστημονικό του Έργο, Π. Ι. Φιλίππου – Αγγέλου, Ζ’ Επιστημονική Συνάντηση Ν.Α. Αττικής, σελ. 48 

(2) Ταυτότητες και Ετερότητες, Ελευθ. Αλεξάκης, σελ. 353