«Οἱ λόγοι τοῖς λόγοις κηρύττουσι τὸν ἀπὸ σιγῆς προελθόντα Λόγον»

Ἡ ἑορτὴ τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν εἶναι ἀφιερωμένη στοὺς τρεῖς μεγάλους ἱεράρχες τῆς Ἐκκλησίας μας: τὸν Μέγα Βασίλειο, τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο καὶ τὸν ἅγιο Ἰωάννη τὸν Χρυσόστομο. Τὸ ἐρώτημα βέβαια εἶναι γιὰ ποιόν λόγο αὐτοὶ οἱ ἱεράρχες εἶναι μεγάλοι; Πῶς τοὺς ἐπέλεξε ἡ Ἐκκλησία μας καὶ κατὰ κάποιο τρόπο τοὺς ξεχώρισε;

Ὑπάρχουν, ἀσφαλῶς, πολλοὶ λόγοι, ἀλλὰ ἂς διαλέξουμε ἕναν καὶ σ᾿ αὐτὸν νὰ σταθοῦμε. Καὶ αὐτὸς εἶναι ἡ λέξη «λόγος». Τὸ ὄνομα τοῦ ἑνὸς εἶναι Θεολόγος, τὸ ὄνομα τοῦ ἄλλου, ποὺ εἶναι γνωστὸς ὡς Χρυσόστομος, στὰ τροπάρια φέρεται ὡς Χρυσολόγος. Ὁ πρῶτος Θεολόγος, ὁ δεύτερος Χρυσολόγος. Καὶ τὸ τροπάριο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ὅπως καὶ τὰ τροπάρια τῶν περισσοτέρων, ἔχουν πολλὲς φορὲς αὐτὴ τὴ λέξη «λόγος»• «εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος σου ὡς δεξαμένη τὸν λόγον σου». Ὑπάρχει λοιπὸν πολὺς λόγος γιὰ τὸν «λόγο» τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν. Ἀλλὰ ἴσως δὲν ὑπάρχει καὶ πολλὴ κατανόηση στὸ τί ἀκριβῶς εἶναι αὐτὸς ὁ λόγος τοῦ καθενὸς ἀπὸ τοὺς τρεῖς θεολόγους πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ τοὺς κάνει τόσο μεγάλους.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶχε τὸ χάρισμα τοῦ προφορικοῦ λόγου, τῆς ἔκφρασης τοῦ λόγου, γιὰ τὸ ὁποῖο μᾶς μιλάει πολὺ ἡ Ἐκκλησία μας ἀλλὰ καὶ τὸ ὄνομά του. Ἐὰν ὁ προφορικὸς λόγος ἦταν τὸ ἰδίωμα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, τὸ ἰδίωμα τοῦ Μεγάλου Βασιλείου ἦταν ὁ νοητικὸς λόγος. Ὁ λόγος αὐτὸς ποὺ ἔχει τὰ ἐπιχειρήματα, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν κατανόηση, καὶ ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ δικαιολογεῖ τὰ πράγματα και κάνει τὸν ἄνθρωπο ἀληθιν. Στὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Θεολόγο, ὁ λόγος ἔχει τὴν ἔννοια τοῦ μυστικοῦ λόγου, ὁ ὁποῖος γεννᾶ τὴν ἀνάγκη καὶ τὴν αἰτία ποὺ ὀνομάζεται ἐμπειρία καὶ αἴσθηση.

Γιὰ νὰ προσεγγίσει κανεὶς τὸ μυστήριο τοῦ Θεοῦ, χρειάζεται νὰ ἔχει τὴν αἴσθηση τῆς ἀλήθειας, νὰ ἔχει τὴν κατανόησή της, νὰ ἔχει τέλος καὶ τὴν ἔκφρασή της. Ἡ αἴσθηση τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ ἀποτελεῖ τὴ σύλληψη τοῦ Θεοῦ μέσα μας. Ἡ κατανόηση ἀποτελεῖ τὴν κυοφορία Του, ἀλλὰ καὶ ἡ ἔκφραση ἀποτελεῖ τὸν τοκετὸ καὶ τὴ γέννηση Του.

Οἱ τρεῖς αὐτοὶ ἅγιοι, ὄντας πολὺ ἀνθρώπινοι, διατηρῶντας τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς φύσεώς τους καὶ τὰ ἰδιώματα τοῦ προσώπου τους, μποροῦσαν ταυτόχρονα καὶ στὸν κόσμο καὶ στὴν ἔρημο, καὶ γιὰ τὸν ἑαυτό τους καὶ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, νὰ εἶναι καὶ ἄνθρωποι τῆς χάριτος καὶ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἄνθρωποι τῆς πίστεως καὶ τῆς ἀληθείας. Ἦταν πολὺ ἀνθρώπινοι γι᾿ αὐτὸ ἦταν καὶ κοινωνικοὶ ἅγιοι. Διεφύλαξαν τὸ πρόσωπό τους, διετήρησαν ὁ κάθε ἕνας τὰ στοιχεῖα ποὺ εἶχε μέσα του, γι᾿ αὐτὸ καὶ εἶναι τόσο ὅμοιοι στὸ ἦθος, ἀλλὰ καὶ τόσο διαφορετικοὶ στὸν χαρακτήρα καὶ τὴν ἔκφραση• ἴδιο πνεῦμα, διαφορετικὰ πρόσωπα.

Οἱ τρεῖς ἱεράρχες, εἶναι ὅμως ἅγιοι τοῦ «λόγου», κυρίως γιατὶ μὲ τὸν λόγο τους, δηλαδὴ τὴ φωτισμένη σκέψη, τὸ χαρισματικὸ κήρυγμα καὶ τὸ μυστικὸ βίωμα τῆς ἁγίας πολιτείας τους, ὁ καθένας φανέρωσαν στὴν Ἐκκλησία τὸν Θεὸ Λόγο καὶ κηρύττουν καὶ ὑποδεικνύουν διαρκῶς τὸν δρόμο πρὸς Αὐτόν.

Νὰ δώσει ὁ Θεὸς ἀφύπνιση πνευματικὴ στὸν καθένα μας ὥστε νὰ προκύψει στὴν καρδιά μας ἡ φανέρωση τοῦ Θεοῦ Λόγου. «Χρόνια πολλὰ καὶ εὐλογημένα».

Ἰανουάριος 2018