Η Παναγία η Αμάχαιρη είναι ένα εξωκκλήσι αφιερωμένο στο Γενέσιο της Θεοτόκου, που βρίσκεται 500 μ. ΝΑ της Κερατέας, στην ομώνυμη περιοχή, εκτός του οικισμού, στην προέκταση της οδού Μεγ. Αλεξάνδρου. Ο ναός βρίσκεται μέσα σε ένα διαμορφωμένο και καλοδιατηρημένο περίβολο με δέντρα, σε μια υπαίθρια περιοχή.

Είναι ένα εξωκκλήσι πολύ αγαπητό στους κατοίκους της Κερατέας, με ένα από τα πολλά προσωνύμια που η λαϊκή ευσέβεια στόλισε το όνομα της Παναγίας για να τονίσει ίσως την ειρηνική φύση της. Το εκκλησάκι είναι παλιό, πιθανότατα των χρόνων της τουρκοκρατίας και το συνοδεύει πλούσια λαογραφική παράδοση. Οι ανύπανδρες κοπέλες της Κερατέας έρχονταν στον εσπερινό της Γιορτής ή και άλλοτε και άναβαν τα καντήλια. Πριν φύγουν πέταγαν μικρές πέτρες προς την μικρή εσοχή της πρόσοψης. Όποιας κοπέλας η πέτρα στεκόταν στην εσοχή πίστευαν ότι θα παντρευτεί (1).

Ο ναός είναι μια απλή, μονόχωρη βασιλική, μικρών διαστάσεων, 5.00 x 7.05 μ., χωρίς την αψίδα. Στεγάζεται με ξύλινη, αμφικλινή κεραμωτή στέγη, που περιτρέχεται από νεώτερη οδοντωτή διακοσμητική ταινία. Χαρακτηριστικά του ναού είναι η μεγάλη, σχετικά με το μέγεθος του, τυφλή ημικυκλική κόγχη του Ιερού και τα πολύ μικρά αρχικά ανοίγματα (ένα πολύ μικρό παράθυρο ανατολικά πάνω από την αψίδα και ένα μικρό παράθυρο νοτίως του ναού), που καταδεικνύουν το εσωστρεφές πνεύμα της αρχικής κατασκευής και αποτελούν ένδειξη για την πιθανή ανέγερση του ναού σε χρόνια σκληρής τουρκικής σκλαβιάς, κάτι που διασώζει και η παράδοση (2). Προφανώς το μεγάλο σχετικά παράθυρο του νοτίου τοίχου είναι αρκετά μεταγενέστερο. Επίσης μια άλλη ιδιαιτερότητα του ναού είναι ότι ο προσανατολισμός του Ιερού δεν είναι ανατολικός, όπως συμβαίνει στους ναούς αλλά βορειοανατολικός ίσως επειδή κτίστηκε καλοκαίρι όταν ο ήλιος ανατέλλει βορειότερα (1).

Ενδιαφέρον είναι το ξύλινο τέμπλο στο εσωτερικό του ναού ενώ σώζονται και 4 φορητές εικόνες με αναγραμμένη τη χρονολογία 1899.

Το εκκλησάκι είναι σήμερα κλειστό και ανήκει στην ενορία του Αγίου Γεωργίου, όπου βρίσκεται και το κλειδί του ναού. Γίνονται ιδιωτικές λειτουργίες όχι όμως ιδιαίτερα συχνά. Πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου ημέρα του Γενεσίου της Θεοτόκου με πανηγυρικό εσπερινό και θεία Λειτουργία.
_______________
Βιβλιογραφία:

(1) Η Κερατέα της Αττικής, Χρίστος Γ. Ρώμας, Χρυσή Τομή, Β’ έκδοση, Κερατέα 2008, σ. 144
(2) Την καταγωγή του ναού στα χρόνια της σκληρής σκλαβιάς επαληθεύει και η παράδοση που διασώζει ο π. Κωνσταντίνος Ιατρού, σύμφωνα με τα αναγραφόμενα στο βιβλίο, Η Κερατέα της Αττικής.