Ο ναΐσκος του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται στην ομώνυμη θέση, στην περιοχή Τραπουριά, ανατολικά της Λεωφ. Καλυβίων – Αναβύσσου, 1 χλμ. πριν φτάσουμε στον οικισμό του Ολύμπου.

Είναι μια περιοχή με πολλές εξοχικές κατοικίες, αλλά και με πολλά αρχαία. Παρόλα αυτά ο ορίζοντας είναι ελεύθερος. Ανατολικά του ναού υψώνονται οι δυτικές πλαγιές του Πανείου Όρους, ενώ δυτικά απλώνεται μια απέραντη θέα μέχρι το πέλαγος και τα βουνά της Πελοποννήσου.

Είναι ένας απλός μονόχωρος θολωτός ναΐσκος των μεταβυζαντινών χρόνων, που διατηρείται σε καλή κατάσταση, όπως και οι τοιχογραφίες του. Στην τοιχοδομία του έχει χρησιμοποιηθεί αρχαίο υλικό. Το εκκλησάκι μοιάζει να έχει διατηρήσει την αρχική μορφή του χωρίς να έχει υποστεί μεγάλες επεμβάσεις. Οι πεπαλαιωμένες επιφάνειες προσδίδουν ιδιαιτερότητα στο ναό, όπως και οι κομψές αναλογίες του, όπου το ύψος υπερβαίνει το πλάτος, κάτι που δεν συμβαίνει σε άλλα εκκλησάκια αυτού του τύπου.

Υπάρχει μια σύγχυση για το αν ο ναός είναι ιδιωτικός ή αν έχει κληροδοτηθεί στο Άσυλο Ανιάτων, όπως αναφέρει ο δήμαρχος Καλυβίων (1). Από την άποψη λατρείας ο ναός ανήκει στην ενορία της Ευαγγελίστριας.
_______________
Περιγραφή του Ναού

Όπως αναφέραμε το εκκλησάκι του Αγίου Δημητρίου είναι μια καμαροσκέπαστη μονόκλιτη βασιλική, κεραμοσκεπής με δικλινή στέγη. Η αψίδα του Ιερού είναι ημικυκλική με ένα πολύ μικρό άνοιγμα, που μαζί με ένα νότιο μεγάλο παράθυρο είναι τα μοναδικά φωτιστικά ανοίγματα του ναού. Οι διαστάσεις του ναού είναι 4.15 x 7.50 μ., χωρίς την κόγχη.

Στην πρόσοψη η θύρα είναι πολύ χαμηλή - γύρω στο 1.60 μ.- πράγμα που κάνει το ύψος του ναού να φαίνεται μεγαλύτερο. Η θύρα, όπως και το τοξωτό υπέρθυρο προσκυνητάρι, πάνω από αυτή είναι ελαφρά έκκεντρα ως προς τον άξονα. Ένα τμήμα αρχαίας μαρμάρινης ληκύθου είναι ενσωματωμένο στην τοιχοποιία. Το παλιό καμπαναριό στη συνηθισμένη θέση, στην κορυφή του αετώματος, τονίζει το κατακόρυφο στοιχείο και κατευθύνει το εκκλησάκι προς τα Άνω.

Στο εσωτερικό του ναού είναι αρκετά απέριττο, με όμορφο εσωτερικό διάκοσμο σε κάποια σημεία του, από μαθητές του αγιογράφου Γεωργίου Μάρκου από το Άργος. Η θολωτή επιφάνεια στερείται παντελώς διακόσμησης. Όσες τοιχογραφίες σώζονται, έχουν καθαριστεί και διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Το τέμπλο είναι κτιστό και κοσμείται με αξιόλογες αγιογραφίες του Χριστού και της Παναγίας, του 1745 βάσει επιγραφής. Πάνω από την τοξωτή Ωραία Πύλη υπάρχει η επιγραφή : «Ουρανός πολύφωτος η εκκλησία ….». Αγιογραφίες υπάρχουν στο νότιο τοίχο, δίπλα στο τέμπλο και δυτικά, και στο βόρειο τοίχο δίπλα στο τέμπλο. Επίσης η Πλατυτέρα στην αψίδα. Οι αγιογραφίες πάνω από την είσοδο στο δυτικό τοίχο έχουν γίνει από άλλο καλλιτέχνη με ημερομηνία 1751.

Και στο εσωτερικό του ναού το ύψος υπερτερεί αισθητά του πλάτους.Σύμφωνα με την αγιογράφηση ο ναός οικοδομήθηκε το 1745, μπορεί και παλιότερα. Πάντως κάποια στοιχεία του, όπως η απουσία ανοιγμάτων, το κτιστό τέμπλο, η χαμηλή είσοδος, κ.α., οδηγούν σε προγενέστερη χρονολόγηση.
_______________
Βιβλιογραφία:

1) Καλύβια Θορικού Αττικής, Ιστορική – Αρχαιολογική Περιήγηση, Πέτρος Ι. Φιλίππου, 2000, σ. 101